Jean Jaurès

de propaganda onder het gansche proletariaat van hun land. Als een bewijs, hoezeer men in de kringen van de arbeiders, die niet onmiddellijk tot de 'socialistische partij 'behoorden, Jaurès’ arbeid schatte, mogen hier de volgende woorden worden opgeteekend, die Léon Jouhaux, de bekende leider van de syndikalistische vakvereenigings centrale, de „Confé-dération Générale du Travail”, aan het graf van Jaurès heeft gezegd:

„Voor deze lijkbaar, waar de grootste van ons land koud en levenloos neergestrekt ligt, hebben wij tot plicht te zeggen, dat tusschen hem en ons geenerlei scheidsmuur heeft bestaan. Men zou kunnen meenen, dat wij tegenstanders van Jaurès zijn geweest. Hoezeer vergist men zich dan daarin! Er bestonden tusschen hem en ons meeningsver-schillen; maar in den grond van de zaak hebben zijne en onze aktie elkander aangevuld. Zijn intellektueele arbeid heeft onzen praktischen arbeid bevrucht. In de groote oratorische diskussies, die tengevolge van de sociale kwesties noodig waren, bracht ons Jaurès altoos het licht. Met hem hadden wij steeds geestelijke gemeenschap. Jaurès was onze gedachtenwereld, onze levende leer!”

Jaurès heeft nooit, zooals Guesde en anderen, tegenover de syndikalistische vakorganisaties een zoo scherp afwerend standpunt ingenomen. Ook hier zag zijn geest weer geen onoverbrugbare kloven. Alhoewel hij de methode van het syndikalisme, vooral zijn anti-politieke en anti-parlemen-taire propaganda, als zeer nadeelig voor de 'machtsontwikkeling van het proletariaat beschouwde, zag hij anderzijds toch te zéér in de vakorganisatie een zich-zelf ontwikkelenden tak van de arbeidersbeweging, waarin de sociaal-demokratie zoo min mogelijk verdeeldheid had te brengen, om hier anders dan hoogst voorzichtig te werk te gaan.

Hierom stelde hij ook, eenige jaren geleden, de „Huma-nité” open voor de penvoerders van het syndikalisme, ten einde langs den weg van onderlinge diskussie en weder-zijdsch vertrouwen, stap voor stap, toenadering tusschen partij en vakbeweging te bereiken.

Over het algemeen was de methode van Jaurès in den strijd naar binnen de pedagogische, die methode, die m de eerste plaats vooropstelt, dat iedere idee, om te kunnen doordringen en verwezenlijkt te kunnen worden, daartoe tijd