Jean Jaurès

Jaurès stond niet op het standpunt van het historisch materialisme, opgevat althans in dien zin, dat in den klassenstrijd enkel de economische factoren de doorslaggevende zijn. En toch heeft niemand zoozeer de macht van de arbeidersklasse, om hare historische politieke en economische taak te vervullen, gesterkt als hij.

Jaurès was steeds wijsgeerig idealist, omdat hij in de voortstuwende kracht van de idee, die door de ontwikkeling van ekonomische en politieke verhoudingen naar den voorgrond was gedrongen, ook op zichzelf geloofde als in een groote moreele kracht.

Men kan Jaurès, als socialist, voorzoover een vergelijking in dat opzicht beteekenis kan hebben, het best vergelijken met Ferdinand Lassalle.

Ook Lassalle stond niet op historisch-materialistisch standpunt, doch was een overtuigd en vurig aanhanger van de idealistische richting, die aan de zedelijke kracht van een groote idee, zooals die van het socialisme, een even groote waarde toekende als aan de maatschappelijke noodzakelijkheid, dat de arbeidersklasse voor die idee met al hare krachten had te strijden om haar te doen verwezenlijken.

En met Lassalle had Jaurès ook nog gemeen die sterk-uitgesproken staatsidee, die geen staatsvergoding was, maar de breede opvatting omtrent de taak en het doel van den staat tegenover zijn burgers, die hen tot zedelijke en stoffelijke vrijheid kon doen komen, die beide voorwaarden voor dien hoogeren maatschappelijken vorm, die het socialisme is.

Voor Jaurès was ook, evenals voor Lassalle, het socialisme in de eerste plaats rechtsfilosofie, wel het sterkst belichaamd in den strijd van de arbeidersklasse, maar daarom nog volstrekt niet tot haar alleen beperkt.

Hierom was het ook zoo juist, wat de sekretaris van het Internationaal Socialistisch Bureau, Camille Huysmans, aan het graf van Jaurès zeide: ,,Het genie van Jaurès is niet binnen het raam eener partij te omsluiten. Hij was meer dan de vertegenwoordiger van een klasse. Hij was het zinnebeeld van een tijdperk.”

Ten slotte is er hierin ook nog overeenkomst tusschen die beiden, Lassalle en Jaurès, dat beider socialistische arbeid in zoo sterke mate bevruchtend gewerkt heeft voor