Jean Jaurès

moet hebben en dat het middel tot dat doel niet is een gewelddadig opdringen, maar redeneering en overtuiging.

„Heel het leven van Jaurès”, zegt Ch. Rappoport in zijn jongste biographie¹), „was een strijd voor de verwezenlijking van het socialistisch ideaal. Het was het heldhaftige leven van een werker voor het recht, de gerechtigheid en de waarheid, die rust noch duur heeft gekend. Op haat antwoordde Jaurès met zachtheid. Zijn tegenstanders zocht hij te ontwapenen door argumenten, door handelen en onverstoorbaar geduld. De veelvuldig voorkomende narigheden van den dagelijkschen strijd en den kleingeestigen onderlingen nijd ontvluchtte hij in de hoog ere sfeeren van den geest en, vooral ook, door den arbeid. De arbeid was voor Jaurès het universeele geneesmiddel, dat alle kwalen heelde, alle gemeene vlekken kon uitwisschen. En vandaar dat hij een zoo diepgeworteld socialist was. Want het socialisme was voor hem de alles-omvattende arbeid, de universeele en 'scheppende vruchtbaarheid. En Jaurès heeft onophoudelijk met zijn stoer en arbeid alles bevrucht, wat hij aangeraakt heeft.”

Zoo moeten het genie van Jaurès, zijn nooit verzakende strijdlust, zijn moed en zijn onbegrensd vertrouwen in de zaak die hij diende, voor alle socialisten, voor allen die strijden voor de zaak waaraan hij zijn leven heeft gegeven, als een stralend voorbeeld blijven leven.

Daar is een woord van hem, dat wij in een van die vele 'schitterende artikelen vonden, die hij schreef in die dagen dat zijn land en geheel Europa in de meest gevaarlijke crisis verkeerden, en daarmede wenschen wij hier te besluiten. Dat woord geeft ons Jaurès geheel, zooals hij als socialist geweest is:

„Onze plicht is verheven en duidelijk: altijd onze ideeën propageeren, altijd onze krachten in beweging zetten en organiseeren, altijd hopen en altijd strijden, tot aan de eindelijke overwinning van het internationale demokratische socialisme, dat de schepper is van de gerechtigheid en van den vrede.”

b Jean Jaurès, L’homme, le penseur, le socialiste (Jaurès als mensch, denker en socialist.)