Jean Jaurès

tegenover de nationale. Een zoo utopistisch internationalist is Jaurès inderdaad nooit geweest. Daarvoor zag hij, in weerwil van zijn idealisme en zijn onverwoestbaar optimisme, die hem altoos deden blijven hopen en verwachten, de realiteit veel te scherp.

Voor Jaurès was de nationale gedachte een onontbeerlijk element van de Internationale zelf, die immers altoos heeft gestaan op het standpunt van de zelfstandigheid en het zelfbeschikkingsrecht van de naties.

Men dient voorts in het oog te houden, dat Jaurès den strijd daarbij nog naar twee zijden had te voeren. Naar de zijde van het chauvinisme, dat het leger tot een aanval op Duitschland wenschte gebruikt te zien, en de militaire coterie die het daarnaar inrichtte, èn naar de zijde van de anti-patriottische syndikalisten, met hun jarenlange utopische anti-militaristische propaganda, ja zelfs in eigen rijen tegen het anti-patriottisme van Hervé.

Jaurès begreep heel duidelijk, dat een staand leger de grootste vijand was die de ontwikkeling van Frankrijk tot sociale republiek in eigen boezem hebben kon; en hij zag daarbij ook maar al te goed in, dat voor een werkelijk vredelievend Frankrijk in zulk een staand leger evenzeer een permanent gevaar lag.

Daarom waren zijn volksleger-voorstel en zijn boek beiden daden van groote politieke beteekenis.

SLOT.

Jaurès zal onder de groote sociaaldemokraten, zoowel de wetenschappelijke als de praktische, want hij was beide, een bizondere plaats blijven innemen. Hij heeft het gansche wetenschappelijke socialisme doorgrond en verwerkt, als niemand. Hij-zelf heeft meermalen verklaard, vele jaren te hebben besteed aan een doorvorsching en verwerking van het Duitsche socialisme, zooals zich dat heeft ontwikkeld ,,van Fichte tot Marx”.

Maar hij heeft daaraan een eigen element toegevoegd, een nieuwe kracht die alleen een geestelijke nazaat van de groote Revolutie van 1789, voor Frankrijk althans, daaraan toevoegen kon. Dat is vooral zijn blijvende waarde voor het Fransche socialisme.