Jean Jaurès

dood op het buitengewoon kongres van de Fransche partij te Parijs deed, om een daadwerkelijk optreden te verkrijgen van de socialistische partijen in de drie groote landen, om te pogen het uitbreken van den oorlog te smoren door middel van werkstaking en verhindering der mobilisatie, dat alles Jegde getuigenis af van zijn wil om, koste wat het kost, een Europeeschen oorlog te voorkomen.

Maar Jaurès heeft bovendien nog veel meer gedaan.

Reeds in den tijd van de Dreyfus-zaak kon hij zich over-* tuigen van het groote inwendige gevaar dat Frankrijk in zijn legerorganisatie bezat en steeds meer bleek hoe in iedere poging om het land te drijven in de richting van een oorlog met Duitschland, niet enkel de hooge diplomatie, maar ook de hoogere legeraanvoering mede de hand in het spel had.

Dit vooral heeft Jaurès er toe gebracht, om te trachten in Frankrijk de geesten te bewerken voor de noodzakelijkheid eener grondige reorganisatie, men mag gerust zeggen: revolutioneering, van het stelsel van het staande leger.

Hiervoor deed hij in 1911 zijn voorstel aan de Kamer tot het invoeren van een volksleger en hiervoor schreef hij, als toelichting tot dit wetsontwerp van slechts 18 artikelen, zijn schitterende boek ,,L’Armee Nouvelle” (Het nieuwe leger), niet enkel maar als een militair boek, maar als een werk waarin hij met onvergelijkelijke kracht alle problemen van socialen en sociaal-politieken aard, van nationale en internationale beteekenis, die sedert vele jaren in de socialistische beweging waren opgekomen en tot welker oplossing het op de internationale kongressen niet is kunnen komen, heeft ontleed.

,,L’Armee Nouvelle” is een bestrijding van het militai-risme, gelijk zich dit uit zijn aard een gevaar voor den vrede toonde, maar tevens is het een overtuigend betoog voor de landsverdediging. Het is een scherpe bestrijding van de anti-patriottische gedachte, maar tegelijk een hartstochelijk pleidooi voor de internationale verstandhouding en samenwerking van de volken, voor het werk des vredes door de solidariteit van de proletarische klasse van. alle landen.

Voor Jaurès stond de internationale gedachte, waarvoor zeker geen van de leiders der Internationale hartstochtelijker heeft gewerkt om haar ingang te doen vinden, dan hij, niet