Jean Jaurès

roem als parlementair strijder hebben verschaft, aan alle overtuigde republikeinen de taak van de republiek voorgehouden, van die republiek die nog iets meer voorde massa van het volk wilde zijn, dan de belichaming van het meest starre behoud en het schild tegen de grofste uitbuiting van het kapitalisme.

,,Gij hebt”, zoo riep Jaurès dezen heeren toe, ,,de republiek onaantastbaar en onwankelbaar gemaakt, maar juist daardoor hebt gij tusschen de politieke orde en de ekonomische orde een onverdedigbare tegenstrijdigheid in het leven geroepen. Immers, wat de politieke orde aangaat, is de natie souverein, heeft zij iedere oligarchie (heerschappij eener minderheid) uit het verleden gebroken. Wat echter de ekonomische orde aangaat, is de natie onderworpen aan velen uit die oligarchie. Door het algemeen kiesrecht, door de souvereiniteit van de natie over zichzelf, die hare meest besliste uitdrukking vindt in de republiek, hebt gij van alle burgers, de loonarbeidersklasse daarbij inbegrepen, een verzameling van koningen gemaakt. Door hun souvereinen wil worden de wetten gemaakt en wordt de regeering geleid. Zij verwijderen en verwisselen hunne lasthebbers, de wetgevers en de ministers. Maar op hetzelfde oogenblik waarin de loonarbeider souverein is in de politieke orde van zaken, is hij in de ekonomische orde eigenlijk niet veel meer dan een lijfeigene.”

,,De arbeider”, zoo vervolgde Jaurès, ,,voelt die tegenstrijdigheid heel diep. Hij gevoelt dat de politieke republiek alléén hem niet voldoen kan, maar dat het logische uitvloeisel van dien staatsvorm de 'sociale republiek moet zijn. Omdat de natie de overheersching van politieke minderheden heeft vernietigd, moet zij ook die van economische minderheden doen verdwijnen.” Ziedaar, zoo luidde de konklusie van Jaurès, ,,waaro.m de s oc i ali s t i's c h e beweging in Frank r ij k een uitvloeisel is van de r e pu b 1 ik e i n s c h e aktie.”

Jaurès heeft niet enkel toen, maar altoos zijn politiek op deze basis gebouwd. Hierdoor kwamen voor hem de klassenstrijd en de strijd om de verovering van de staatsmacht in Frankrijk niet te staan ‘tegenover de repu-blikeinsche idee, maar werden beide juist het recht-streeksch uitvloeisel daarvan.