Jean Jaurès

socialistisch afgevaardigde weder zitting kreeg in het parlement.

Dat iemand als Jaurès zich in die dagen niet reeds dadelijk aansloot bij den ,,Parti Ouvrier”, sproot rechtstreeks voort uit het verschil in opvatting, dat er tusschen hem en deze partij bestond, vooral met betrekking tot de waardeering van de republiek voor de ontwikkeling van het Fransche socialisme.

Voor Guesde c.s. was de republiek een staatsvorm als een andere, evenals de monarchie niets dan een werktuig tot onderdrukking «van het proletariaat. Guesde achtte de republiek zelfs nog gevaarlijker dan de monarchie, omdat zij door den schijn die van haar uitging, door het aureool dat zij droeg, nog meer geschikt was om de arbeidersklasse te bedriegen dan het koningschap.

Deze opvatting was zeer zeker niet geheel ongerechtvaardigd. Maar door aan haar zóó onverzettelijk vast te houden, deze opvatting tot zulk een steil dogma te maken, als Guesde vele jaren lang heeft gedaan, stelde hij zich en zijn partij in gevallen van groot politiek belang, die niet het minst juist het voortbestaan van de republiek betroffen, buiten de werkelijkheid.

Voor Jaurès evenwel was de republiek méér dan een staatsvorm zooals elke andere. Voor hem was zij de eenige staatsvorm die sedert de groote Revolutie van i789-’92 in staat was om Frankrijk tot een werkelijk groot en vooruitstrevend land te doen verheffen, als een lichtend voorbeeld voor geheel Europa. Eerst na de burgerlijke republiek onaantastbaar gemaakt te hebben, kon men haar volgens hem tot een socialie republiek vervormen. Dat was het groote politieke ideaal dat Jaurès altoos voor oogen heeft gehouden.

Een burgerlijke republiek met ekonomische afhankelijkheid van de arbeidende massa, dat was voor Jaurès de grootste tegenstrijdigheid die het Fransche regeerings-stelsel in zich bevatte. Deze tegenstrijdigheid op te lossen scheen hem de voornaamste taak van de socialistische politiek in Frankrijk.

Reeds in het eerste groote Kamerdebat, dat zich bij Jaurès ’ terugkeer als socialistisch afgevaardigde, in November 1893, onder het ministerie-Dupuy ontspon, heeft hij in een van die magistrale redevoeringen, die hem zijn