Karl Marx en zijne voorgangers

— 270 —

verdringen, doordien zij gebeurtenissen uitbuitten, waaraan zij gansch onschuldig waren. Zij hebben zich naar boven gewerkt door middelen, even zoo gemeen, als die waardoor de romeinsche vrijgelatene zich, voormaals, tot heer van zijn patronus heeft weten te maken.

Het uitgangspunt der ontwikkeling, die zoowel de loonarbeiders, als de kapitalisten heeft voortgebracht, was de knechtschap der arbeiders. De voortgang, bestond in een verwisseling van den vorm dezer knechtschap; in de verandering van de feodale, in de kapitalistische maatschappij. Om haren gang te begrijpen, behoeven wij in het geheel niet zoo vèr in de geschiedenis terug te gaan. Alhoewel wij den eersten aanvang en van de kapitalistische produktiewijze, reeds in de 14^e en 15^e eeuw in eenige steden aan de Middellandsehe Zee sporadisch tegenkomen, dateert de aera van het kapitalisme, eerst van af de 16^e eeuw. Daar waar zij optreedt, is de opheffing van de lijfeigenschap reeds lang een voldongen feit, en het glanspunt van de Middeleeuwen, het bestaan van de souvereine steden, is daar een ge-ruimen tijd reeds aan het verbleeken.

Historisch, hun tijdperk kenteekenend in de geschiedenis der oorspronkelijke akkumulatie, zijn alle revoluties, die der zich vormende kapitalisten-klasse als hefboomen dienden; voor alles evenwel die momenten, waarin groote menschenmassa’s plotseling en gewelddadig van hunne bestaansmiddelen werden losgerukt en als vogelvrije proletariërs op de arbeidsmarkt werden geslingerd. Deze expropriatie van de landelijke producenten, van de boeren, van grond en bodem, vormt de grondslag van dit gansche proces. Hare geschiedenis neemt in verschillende landen, verschillende kleuren aan en doorloopt verschillende phazen in verschillende achtereenvolgende reeksen en in verschill nde tijdperken der geschiedenis. Alleen in die van Engeland, bezit zij een klassieken vorm.”

* *

*

De historische bewijzen, die Marx vervolgens aanhaalt om aan te toonen, op welk een gewelddadige manier men in den aanvang van het kapitalistisch stelsel in Engeland, zich van den bodem der vrije boeren heeft bemachtigd, welke men dan bovendien naar de steden heeft gejaagd, om ze aldaar bij de industrie als loonarbeiders in te lijven, zjjn een doorloopende staving voor het voorgaande.

Zoowel tot beschutting van den eigendom tegen vagebonden (in den regel van hunnen grond beroofde eigen-boeren), als