Karl Marx en zijne voorgangers

— 260 —

pitaal, de gloeiing der massa van produktiemiddelen, vergeleken met de massa van de haar doen-levende arbeidskracht, spiegelt zich terug in hunne waardesamenstelling, in de toename van het constante bestanddeel der kapitaalswaarde, op kosten van zijn variabel bestanddeel. Er worden bijv. van een kapitaal, procents-gewijs berekend, oorspronkelijk elke 50 proc. in produktiemiddelen en elke 50 proc. in arbeidskrachten vastgelegd; later, met de ontwikkeling van den produktiegraad van den arbeid, elke 80 proc. in produktiemidden en elke 20 proc. in arbeidskrachten etc. Deze wet van den stijgenden groei van het constante deel van het kapitaal, in verhouding tot zijn variabel deel, wordt bij elke schrede bevestigd, door eene vergelijkende analyse van de prijzen der waren, hetzij dat wij verschillende economische tijdperken van eene enkele natie bij elkaar vergelijken, of die van verschillende naties, in hetzelfde tijdstip. De relatieve grootte van het prijselement, die slechts de waarde van de verteerde produktiemiddelen, of bet constante deel van het kapitaal vertegenwoordigt, zal in direkte, de relatieve grootte van het andere, de arbeid betalende of het variabel deel van het kapitaal vertegenwoordigende prijselement, zal, over het algemeen, in omgekeerde verhouding staan, tot de vooruitgang der akkumulatie.”...

„Op de grondslag der waren-produktie, waarbij de produktiemiddelen het eigendom van private personen zijn, waarin de handarbeider, of geïsoleerd en zelfstandig waren voortbrengt of zijn arbeidskracht als waar verkoopt, — omdat hem de middelen toteigenbedrijf ontbreken —realiseert zich deze voorwaarde slechts door den groei van de individueele kapitalen, of in die mate, waarin de maatschappelijke produktie- en levensmiddelen tot privaat eigendom der kapitalisten worden omgezet. De bodem der waren-produktie, kan de produktie op groote schaal slechts dragen, in haren kapitalistischen vorm. Een zekere akkumulatie van kapitaal in handen van individueele waren-producenten, vormen daarom de voorwaarde voor de specifiek kapitalistische voortbrengingswijze..... „Maar methodes tot vermeerdering van de

maatschappelijke produktiekracht van den arbeid, die op dezen grondslag verrijzen, zijn tegelijkertijd, methodes tot vermeerderende produktie van de méérwaarde of van het meerprodukt, hetwelk zijnerzijds, wederom het scheppingselement van de akkumulatie is. Zij zijn dus tegelijkertijd, methodes ter voortbrenging van kapitaal door kapitaal, of methodes tot zijne bespoedigde akkumulatie. De onophoudelijke terugontwikkeling van méérwaarde in kapitaal, doet zich kennen, al$ de aangroeiende grootte, van het in ’t pro-duktieproces opgaande kapitaal. Deze wordt harerzijds tot