Karl Marx en zijne voorgangers

— 253 —

bestaan, als waarvan de geestige Lichnowsky zegt: „er geen datum van bestaat”. Slechts in zooverre, steekt zijn eigene transitive noodzakelijkheid, in de transitive noodzakelijkheid der kapitalistische produktiewijze. Maar in zooverre zijn dan ook, niet de gebruikswaarde en het genot, maar de ruilwaarde en derzelver vermeerdering, de hem voortstuwende motieven. Als fanatikus van de tot-waarde-making der waarden, dwingt hij onbarmhartig de menschheid tot produktie, om der produktie wille; daarvandaan dus, tot eene ontwikkeling van de maatschappelijke produktie-krachten en tot de voortbrenging van materieele produktievoorwaar-den, welke alleen de reale basis voor eene hoogere ontwikke-lingsvorm kunnen vormen, wier grondslag de volle en de vrije ontwikkeling van elk individu is. Slechts als personifikatie van het kapitaal, is de kapitalist respectabel. Als zoodanig, deelt hij met den schattenverzamelaar, de absolute tendenz naar verrijking. Wat evenwel bij dezen, eene individueele manie schijnt te zijn, is bij den kapitalist, de werking van het maatschappelijk mechanisme, waarin hij niets dan een drijfrad is. Buitendien maakt de ontwikkeling der kapitalistische produktie, eene voortdurende ver-hooging, van het in eene industrieele onderneming vastgelegd kapitaal, tot eene noodzakelijkheid, en de concurrentie legt aan eiken individueelen kapitalist, de immanente wetten van de kapitalistische produktiewijze, als uitwendige dwangwetten op de schouders. Zij dwingt hem voortdurend, zijn kapitaal uit te breiden, ten einde het te behouden en uitbreiden kan hij dit alleen, door middel van eene progressieve akkumulatie.

In zooverre als . zijn doen-en-laten, slechts funkties zijn van het in hem levend, met een wil en bewustzijn begaafd zijnd kapitaal, geldt voor hem, zijn eigen private consumptie als een roof aan de akkumulatie van zijn kapitaal, gelijk in de italiaansche boekhouding, privaat-uitgavenop de débetzijde van den kapitalist tegenover het kapitaal figureeren. De akkumulatie, beteekent de verovering van de wereld, door den maatschappelijken rijkdom. Zij breidt met de massa van het geëxploiteerde menschen-materiaal, tegelijk, de direkte en de indirekte heerschappij van het kapitaal uit.

Maar deze erfzonde werkt overal door. Met de ontwikkeling der kapitalistische produktiewijze, van de akkumulatie en van den maatschappelijken rijkdom, houdt de kapitalist op eene bloote incarnatie van het kapitaal te wezen.”

Hij voelt een „menschelijk roeren” voor zijn eigene Adam en wordt er zoodoende toe gestemd, de dweperij voor ascese, als een vooroordeel van den ouderwetschen schattenverzamelaar te belachen. Terwijl de klassieke kapitalist, de individueele consumptie als een zonde