Karl Marx en zijne voorgangers

— 248

tegelijk een reproduktieproces. De maatschappij moet, onder welke voortbrengingsvorm dan ook, niet alleen consumptiemid-delen, maar ook produktiemiddelen voortbrengen. Is dus de pro-duktie kapitalistisch van vorm, dereproduktie moet dit natuurlijk óók wezen. Brengt de maatschappelijke produktie méérwaarde voort, zoo ook de reproduktie. Wij houden ons dus op dit oogen-blik met deze „eenvoudige reproduktie” gelijk Marx haar noemt, bezig.

„Het produktieproces wordt ingeleid, met den koop van de arbeidskracht voor een bepaalden tijd, en deze inleiding vernieuwt zich bestendig, zoodra de verkoopstermijn van den arbeid komt te vervallen en daarmede eene bepaalde produktie periode, week, maand enz. afgeloopen is. Betaald wordt den arbeider echter eerst, nadat zijn arbeidskracht gewerkt heeft en zoowel hare eigene waarde, als de méérwaarde, daardoor in waren gerealiseerd zijn. Hij heeft aldus evenals de méérwaarde, — die wij voorshands slechts zullen beschouwen als het consumptiefonds der kapitalisten, — ook het fonds voor zijn eigene betaling, het variabel kapitaal voortgebracht, alvorens het in den vorm van arbeidsloon terugvloeit, en hij wordt slechts zoolang aan den arbeid gehouden, als hij dit gestadig op nieuw voortbrengt” . . . „Het is een deel, van het door den arbeider-zelf gestadig gereproduceerde product, hetwelk in den vorm van arbeidsloon, voortdurend tot hem terugvloeit, De kapitalist betaalt hem de warenwaarde, zeer zeker in geld uit. Dit geld is evenwel de veranderde vorm van het arbeidsprodukt. Terwijl de arbeider, een deel van de produktiemiddelen in produkten verandert, zet zich een deel van zijn vroeger produkt terug om, in geld. Het is een arbeid van de vorige week, misschien een van het laatste half jaar, waarmede zijnen arbeid van heden, of die van het volgende half jaar, wordt betaald. De illusie welke de geldvorm hier teweeg brengt, verdwijnt dan ook dadelijk, zoodra in plaats van den individueelen kapitalist en den individueelen arbeider, de beschouwing treedt van: kapitalistenklasse en van arbeidersklasse. De kapitalistenklasse geeft der arbeidersklasse gedurig, aanwijzingen in geldvorm, op een deel van het door de laatste voortgebrachte en het door de eerste zich toe-gëeigende produkt. Deze aanwijzingen geeft de arbeidersklasse, der kapitalistenklasse evenzoo gestadig weder terug en zij onttrekt haar daarmede, het haarzelve toevallend gedeelte van haar eigen produkt. De warenvorm van het produkt en de geldvorm van de waar, omsluieren slechts deze transaktie.

Het variabel kapitaal, is aldus slechts eene bepaalde historische verschijningsvorm van het fonds voor levensmiddelen of het ar-