Karl Marx en zijne voorgangers

— 245 —

en dat deel van dien prijs, dat aan den arbeider werkelijk ten goede komt. Dit systeem heet in Engeland karakteristiek „ Zweet-systeem” („Sweatingsystem”). Aan den anderen kant, veroorlooft het stukloon den kapitalist om met den hoofdarbeider, — in de manufaktuur met den chef van de groep, in de mijnen met den uitbreker der kolen etc., in de fabriek met den eigenlijken machine-arbeider, — een contrakt voor zoo en zooveel per stuk af te sluiten; tegen een prijs, waarvoor die hoofdarbeider-zelf de aanwervingen de betaling van zijn hulparbeiders voor zijne rekening moet nemen. De exploitatie van den arbeider door het kapitaal, verwerkelijkt zich hier, door middel van de exploitatie van den arbeider door den arbeider” .... „Bij het tijdloon, heerscht op enkele uitzonderingen na, gelijk arbeidsloon voor dezelfde funkties, terwijl bij het stukloon de prijs van den arbeidstijd, als het ware door een bepaald kwantum van produkten gemeten wordt; hetdag-of weekloon daarentegen wisselt af, met de individueele verschillen der arbeiders, waarvan de een slechts het minimum van een produkt in een bepaalden tijd levert, de ander het gemiddelde, de derde weder meer dan het gemiddelde. Met betrekking tot de werkelijke inkomsten (der arbeiders), springen hier dus groote verschillen in het oog, al naar de verschillen van geschiktheid, kracht, energie, uithoudingsvermogen etc. van den individueelen arbeider. Dit verandert natuurlijk niets, aan de algemeene verhouding tusschen kapitaal en loonarbeid. Eerstens, houden zich die individueele verschillen, voor de werkplaats in haar geheel, tegenover elkander in evenwicht, zoodat zij in een bepaalde arbeidstijd het gemiddelde produkt oplevert en het betaalde totaalloon, het gemiddelde loon voor de tak van bedrijf wordt. Tweedens, blijft de proportie tusschen arbeidsloon en méérwaarde onveranderd, omdat het individueele loon van den individueelen arbeider, in overeenstemming is met de door hem individueel geleverde hoeveelheid méérwaarde. Maar de grootere speelruimte, die het stukloon der individualiteit aanbiedt, streeft eenerzijds d&arheen, die individualitet en daarmede het vrijheidsgevoel, de zelfstandigheid en de zelfcontrole van den arbeider te ontwikkelen, anderzijds hunne concurrentie onder- en tegenover elkander, te bevorderen. Het heeft daarvandaan de tendenz, om, met de verheffing van de individueele arbeidsloonen boven het gemiddelde niveau, dit niveau-zelf te doen dalen. Waar een beproefd stukloon, zich sedert lang en traditioneel ingeburgerd heeft, en zijne naar-beneden-drukking bijzondere moeielijkheden opleverde, namen de werkmeesters dan ook maar zelden hunnen toevlucht, tot zijne gewelddadige verandering in tijdloon.”