Karl Marx en zijne voorgangers

— 201 —

persoonlijke aktie van Karei Marx, de oprichting van en de enorme werkzaamheden verbonden aan de „Internationale”, de stichting die in 1864 te London tot stand kwam, ten doel hebbend de arbeidersbeweging van toenmaals in de verschillende landen, een internationale band te geven. Marx was hare secretaris en tevens hare ziel. De noodzakelijkheid om beknopt te zijn, waardoor ook alleen maar de hoofdpunten van Marx’ levenswerk kunnen worden weergegeven, noopt ons van de „Internationale” en wat Marx er in deed, met een enkel woord gewag te maken en er niet langer bij stil te staan.

Wij behandelen vervolgens al het economische werk van Marx tezamen. Een voornaam ding dient hierbij wèl te worden in ’t oog gevat.

Marx heeft geen bepaald nieuw nationaal-economisch systeem op gesteld; hijzelf betitelde zijn werk als „critiék”. En iets anders zou dan ook met Marx’ overtuiging en opvatting van de evolutie die de samenleving doormaakt in de kapitalistische produktie-periode en de, aan die produktiewijze immanente wetten die haar voortbewegen en tot oplossing brengen, welker oplossing niet anders kan zijn dan hare eigene negatie, niet te rijmen zijn geweest.

„Voor Marx,” zoo luidt het oordeel van een Russisch critikus, afgedrukt in den tweeden druk van het eerste deel van „Das

Kapital,”____ „is slechts één ding van gewicht: de wet der

phenomenen te vinden met welker onderzoek hij zich bezig houdt. En voor hem is niet alleen de wet van gewicht die ze beheerscht, voor zoover zij hunnen ontwikkelden vorm hebben en in samenhang met elkander staan en zooals zij in een gegeven tijdperk kan worden waargenoïnen. Voor hem is het ook vóór alles van gewicht, de wet harer verandering, harer ontwikkeling, d. w. z. de overgang uit de eene vorm in de andere, uit de eene orde van samenhang in de andere te vinden. Zoodra hij eenmaal eene wet heeft ontdekt, onderzoekt hij in détails de gevolgen waarin zij zich

in het maatschappelijk leven demopstreert”____„Dientengevolge

geeft Marx zich slechts moeite voor een ding: door nauwkeurige wetenschappelijke onderzoekingen, de noodzakelijkheid van bepaalde orden van maatschappelijke verhoudingen aan te toonen en zooveel mogelijk onkreukbaar de feiten te constateeren, die hem tot uitgangs- en steunpunten dienen. Hiertoe is het volmaakt voldoende, wanneer hij met de noodzakelijkheid van de tegenwoordige orde van zaken, tegelijk de noodzakelijkheid van eene andere aantoont, waarin de eerste onvermijdelijk moet overgaan, gansch onverschillig of de menschen dat gelooven of