Karl Marx en zijne voorgangers

— 199 —

markt afhankelijk begint te worden, hangt men in meerdere of mindere mate reeds van den vrijen handel af. Bovendien ontwikkelt bescherming de vrije concurrentie in het land zelf. Derhalve zien wij het, dat in de landen waar de bourgeoisie begint zich als klasse te doen gelden, zooals bijv. in Duitschland, zij reeds

groote moeite doet om bescherming te verkrijgen.”.....„In ’t

algemeen echter is tegenwoordig het systeem der beschermende rechten conservatief, terwijl de vrije handel verstorend werkt. Het ontwricht de vroegere nationaliteiten en drijft de tegenstelling tusschen proletariaat en bourgeoisie op hunnen spits. In één woord: het systeem van den vrijen handel bespoedigt de sociale revolutie.” En slechts in dezen, revolutionairen zin Mijne Heeren, zoo eindigde Marx zijn rede „stem ik vóór den vrijen handel.”