Karl Marx en zijne voorgangers

— 180

zijn, of minstens in staat van wording verkeeren. In groote omtrekken kunnen aziatische, antieke, feodale en modem-burger-lijke produktiewijzen, als progressieve tijdperken van de economische maatschappij-formaties worden gekarakteriseerd. De burgerlijke produktie-verhoudingen zijn de laatste antagonistischen vorm van het maatschappelijk produktieproces; antagonistisch, niet in den zin van een individueel antagonisme, maar van een, uit de maatschappelijke levensbehoeften der individuen voortkomend antagonisme. Maar, de in den schoot der burgerlijke maatschappij zich ontwikkelende produktiekrachten, scheppen tegelijkertijd ook de materieele voorwaarden tot oplossing van dit antagonisme. Met dezen vorm van samenleving, sluit daarom de voorgeschiedenis van de menschelijke maatschappij af.”

* *

*

Het eerste groote resultaat van de geschieds-beschouwing, gelijk wij die, èn in het geschrift over de Hegelsche Bechts-philosophie èn in dat tegen Proudhon geformuleerd zien, de beschouwing namelijk, dat het de klassetegenstellingen zijn waarop de burgelijke samenleving gebaseerd is, was een geschrift dat tevens in zich bevatte, de eerste samengedrongene, wetenschappelijke formuleering van het moderne socialisme van Man en Engels.

Gedurende Man’ oponthoud te Brussel werkten hij en Engels geducht mede aan een blad „Die Deutsche Brusseler Zeitung” genaamd, dat onder leiding van v. Bomstedt twee malen ’s weeks verscheen en aan een duitsch tijdschrift „Die „ Wetsphalische Dampfboot” genaamd. Zoo ook stichtten zij onder de politieke vluchtelingen, welke zich toenmaals in Brussel bevonden, de „Deutsche ArbeitervereirC'¹ in vereeniging met Moritz Hesz, Sebastian Seiler, Ernst Dronke, Stephan Bom en Wilhelm Wolff, dezelfde, aan wien later het eerste deel van „das Kapital” werd opgedragen. Het was in die Vereeniging dat Marx zijn voordracht hield over „Loonarbeid en Kapitaal”, die met het arïtisch-staathuishoudkundig overzicht van Marx tegelijk zal worden behandeld.

Maar het is in deze periode te Brussel geweest, dat het wetenschappelijk socialisme, of gelijk de beide mannen het toenmaals om eene behoorlijke onderscheiding te maken noemden, het communisme tot stand is gekomen.

Tegen het destijds in Duitschland geleerde „ware” socialisme van Hesz, Karl Grün en anderen, richtte Marx de scherpste pijlen zijner realistische critiek, door den politieken klassen-