Karl Marx en zijne voorgangers

— 172 —

niet, zoowel naar den vorm als naar den inhoud, het door de Gilden uit de Middeneeuwen steeds verlangde „meesterstuk?”

Marx toont dan, met eene beschouwing over „concurrentie” en „monopolie” aan, dat deze niet zooals Proudhon had te kennen gegeven, natuurlijke, maar maatschappelijke categorieën zijn. Hij zegt: „de geheele geschiedenis, is eene voortdurende verandering der menschelijke natuur.".....

„De concurrentie is geene noodzakelijkheid van de menschelijke natuur, zooals Proudhon meende, maar gelijk zij in de 18“ eeuw, uit historische oorzaken geboren is geworden, zoo zou zij in de 19®, uit historische oorzaken eveneens weder kunnen verdwijnen. Zij is niet de industrieele, maar de commer-cieele wedijver, zij kampt niet om het produkt maar om de winst. Er zijn zelfs phazen in het economische leven der volken, waarin de geheele wereld aangegrepen was door een soort van dolle woede, om winsten te maken zonder te produceeren. Deze speculatiekoorts, die periodiek terugkomt, onthult ons dan het ware karakter van de concurrentie, die aan de noodzakelijke voorwaarden van den industrieelen wedijver zoekt te ontkomen. De slechte zijde van de concurrentie, door Proudhon zoo op den voorgrond gesteld en die hij daarom uitroeien wil, drijft juist de geschiedenis vooruit. Hoe koortsachtiger de concurrentie nieuwe produkten schiep, des te meer vertoonde zij de burgerlijke verhoudingen en schiep zij daarmede, de materieele voorwaarden voor eene nieuwe samenleving.”