Karl Marx en zijne voorgangers

— 163 —

Neen, het Neen wordt Ja, het Ja wordt gelijktijdig Ja en Neen; op deze manier houden de tegenstellingen elkander in evenwicht, neutraliseeren zij zich, heffen zij elkander op. Deze nieuwe gedachte nu, splitst zich wederom in twee elkander weêrsprekende ideën, die hunnerzijds wederom eene nieuwe synthesis vormen. Uit deze voortbrengingsarbeid komt de groep der gedachen voort. Die gedachtengroep gaat in dialektische richting voort, als eene eenvoudige categorie, en verkrijgt daardoor tot antithesis, een tegenovergestelde groep. Uit deze twee gedachten-groepen, ontstaat dan eene nieuwe gedachtengroep, de synthesis van beiden.

Zooals uit de dialektische beweging der enkelvoudige categorie, de groep ontstaat, zoo ontstaat uit de dialektische beweging der groepen, de rij, en uit de dialektische beweging der rijen, het gansche systeem.

Men passé deze rijen op de categorieën der Staathuishoudkunde toe. en men bekomt de logiek, benevens de methaphysiek der Staathuishoudkunde, of met andere woorden, men heeft de aan de gansche wereld bekende economische categoriën, in een minder bekende spraak vertaald. „Proudhon,” zegt Marx, „is nog maar nauwelijks tot de twee eerste schreden van deze dialektische methode gekomen, die welke van Hegel stammen en die door Proudhon, in plaats van voortontwikkeld, op klagelijke wijze plat zijn gedrukt. Hij geloofde de wereld, door middel van de beweging der ideën te kunnen verklaren, terwijl hij slechts de gedachten die in ieders hoofd wonen, systematisch gereconstrueerd en volgens eene absolute methode geklassificeerd heeft.” Marx gaat dan verder: ,

„De sociale verhoudingen zijn nauw verbonden met de pro-duktiekrachten. Met het verwerven van nieuwe produktiekrachten veranderen de menschen hunne produktiewijzen; met de manier om hun levensonderhoud te winnen, veranderen zij tevens al hunne maatschappelijke verhoudingen. De handweefmolen, bracht eene samenleving voort met feodale heeren, de stoomweefmolen eene samenleving van industrieele kapitalisten. Maar dezelfde menschen, welke aan de sociale verhoudingen, naar de mate hunner mate-rieele produktiewijze hunne gestalte geven, geven ook aan de principes, aan de ideën, aan de categorieën eene gestalte, en deze eveneens naar de mate hunner maatschappelijke verhoudingen.

Hierdoor zijn deze ideën, deze categoriën evenzoomin eeuwige, als de verhoudingen welke zij opgedrukt zijn. Zij zijn historische, vergankelijke en voorbijgaande producten.

Wij leven te midden van eene voortdurende aangroeieng der