Karl Marx en zijne voorgangers

— 157 —

zijn, omdat men hem aldaar voor een geducht duitsch philosoof houdt; in Duitschland daarentegen, mag hij een slecht philosoof zijn, omdat hij daar doorgaat voor een sterk fransch staathuishoudkundige. In onze dubbele hoedanigheid van duitscher èn van econoom, zien wij ons genoodzaakt, tegen deze dubbele dwaling op te komen.

De lezer zal begrijpen, dat wij bij dezen ondankbaren arbeid, meermalen de critiek van den heer Proudhon over de duitsche philosophie, op den achtergrond zullen moeten laten treden en daarnevens ons eenige bemerkingen over de poli-tieke-economie in het algemeen zullen moeten veroorloven.”

Van de twee gedeelten, waaruit het geschrift bestaat, houdt het eerste zich bezig met Proudhon’s „geconstitueerde waarde.”

Marx toont aan, dat de ruil der waren, naar de mate van de in hen belichaamde arbeidstijd „de revolutionaire toekomstheorie” van Proudhon, niets anders is, dan wat de econoom Ricardo heeft geconstateerd als te zijn de theorie van de burgerlijke maatschappij. De waarde van den arbeid wordt bepaald door den arbeidstijd die er benoodigd is, voor de voortbrenging van al datgene, wat den arbeider voor zijn onderhoud en voor zijne voortplanting noodig heeft. Ricardo heeft het dus al uiteengezet: „verminder de onderhoudskosten der menschen door matiging van den natuurlijke j prijzen, der voor het leven noodzakelijke voeding en kleeding j en gij zult zien, hoe de loonen zullen dalen, zelfs wanneer de j vraag naar arbeiders ook sterk stijgt.” De natuurlijke prijs van l den arbeid, is niets anders dan een minimum van het loon. Zoo is de door den arbeidstijd gemeten waarde, noodzakelijkerwijs de formule voor de moderne slavernij van den arbeider, inplaats van gelijk Proudhon dit aannam, de „revolutionaire theorie” voor de emancipatie van het proletariaat te wezen.

Teneinde zijne utopie te steunen, verklaarde Poudhon, dat zich aanbod en vraag ontwijfelbaar dekken zullen, wanneer de waarde van een produkt bepaald wordt door de in hem belichaamde arbeidstijd. Voor deze meening heeft hij het schijnbaar historische bewijs aangevoerd, dat de nuttigste dingen, den geringsten pro-duktietijd vorderen; dat de samenleving steeds met de gemakkelijkste industrieën aanvangt, en dan, geleidelijk tot de produktie van dingen voortgaat die grooter arbeidstijd vorderen en aan hare behoeften beantwoorden.

Marx voerde hiertegen aan, dat die dingen zich op gansch andere manier hebben voltrokken als Proudhon wel denkt. Op het moment waarop de civilisatie een aanvang neemt, begint ook de produktie zich op te bouwen op de tegenstelling der beroepen, der standen, der klassen en ten slotte, op de tegenstelling tusschen