Karl Marx en zijne voorgangers

— 123 —

strijd, is de critiek geen hartstocht van het hoofd, zij is het hoofd van de hartstocht. Zij is geen anatomisch mes, zij is een wapen. Haar objekt is haar vijand, die zij niet neder-leggen, maar die zij dooden wil. Want de geest dezer toestanden is wederlegd. Op- en voor zichzelf, zijn zij geene gedenkwaardige objekten. maar evenzoo verachtelijke, als verachte existenties. De critiek-aan-zich, behoeft niet de zelf overeenkomst met dit onderwerp, want zij is met. hem in ’t reine. Zij geeft zich niet meer als doel, maar zij is hem slechts als middel. Haar wezenlijk pathos, is de onwaardigheid, haren wezenlijken arbeid, de aanklacht.

Het geldt de schildering eener wisselwerkenden, dompi-gen druk, van alle sociale spheren op elkander; eener alge-meene, daadlooze bepaling; eener zich evenzoozeer erkennende, als zich regeerende bekrompenheid binnen het raam van een regeeringssysteem, hetwelk van de conservatie van alle erbarmelijkheden levend, zelve niets is, dan de erbarmelijkheid aan de regeering.

Welk een schouwspel! De tot in het oneindige voortgaande ver-deeling der samenleving in menigvuldige klassen, welke met kleine antipathieën, slechte gewetens en brutale middelmatigheid tegenover elkander staan, welke juist ter wille harer weder-zijdsche tweeslachtige en argwanende positie, allen zonder onderscheid, hetzij dan ook met verschillende formaliteiten, als ge-concessioneerde existenties door hunne Heeren worden behandeld. En zelfs dat; dat zij beheerscht, geregeerd, bezeten worden, moeten zij als eene concessie des hemels erkennen en bekennen. Anderzijdsch, deze heerschers ?elven, wier grootte in omgekeerde verhouding tot hun aantal staat!

De critiek, welke zich met dezen inlioud bezig houdt, is de critiek die reeds handgemeen is, en in handgemeenschap gaat het niet hierom, of de tegenstander een edel, gelijkwaardig en interessant tegenstander is, maar het gaat erom, hem te treffen. Het gaat dus hier om de duitschers geen oogenblik van zelf bedrog en resignatie te gunnen. Men moet den werkelijken druk nóg drukkender maken, doordat men er het bewustzijn van den druk aan toevoegt; den smaad nóg smadelijker, doordat men ze publiek maakt. Men moet èlken spheer van de duitsclie samenleving als de partie honteuse der duitsche samenleving schilderen; men moet de versteende verhoudingen daardoor dwingen te dansen, door hen hunne eigene melodie voor te zingen! Men moet het volk leeren te schrikken van zich-zelf, om het moed in te blazen. Men vervult daarmede eene onafwijsbare behoefte van