Om de macht

derlijkheid zich er tegen verzette, Van Berghem in den steek te laten, om niet in diens val te worden meegesleept, kon hij zijn brein toch ook niet meer vrij maken van Elly’s bedekt dreigement. Als hij haar verloor, had het voor hem geen zin meer, een betrekking te zoeken of te behouden; wat gaf hij in dat geval dus om de goede meening of zelfs de dankbaarheid van Van Berghem? Als zij hem er niet toe genoopt had, zou hij nooit een betrekking aan het Verbond hebben aanvaard. Hij had zich vroeger nooit voor de Arbeidersbeweging druk gemaakt en in de oude idealen van het Socialisme had hij nooit geloofd. Door zijn omgang met wethouder Breebaart had hij geleerd dat een gematigd Socialisme en een verstandig-geleide Arbeidersbeweging een historische taak hadden te vervullen in de evolutie van de Menschheid, wier ongeschreven doel het is, de bestaande instellingen zoo lang te handhaven als mogelijk is. Hij was nu van zijn werk gaan houden, omdat het eenvoudig was, goed betaald werd en hem een zeker prestige verschafte bij de arbeiders, die, dat zag hij spoedig in, een onberedeneerd respect hadden voor men-schen die met inkt omgaan; een prestige dat hem, bij gelijken arbeid, in een „burgerlijke” betrekking nooit zou geworden zijn. Dezen arbeid èn Elly zou hij nu misschien moeten derven, als hij door dik en dun met Van Berghem meeging. En dat, overwoog hij, waar deze, zelfs als hij zijn machtspositie in het Verbond moest opgeven, aan betrekkingen en posten genoeg overhield en bleef verdienen, om een vrij weelderig bestaan te voeren. Al peinzend drong zich nu zelfs de gedachte aan hem op, dat hij zijn post van secretaris-adviseur niet mocht verlaten, zoo lang hij er nog iets van nut kon doen. En dat alleen kon het toch zijn geweest, waar mevrouw Breebaart, die toch ook veel met arbeidersvrouwen omging, op zinspeelde, in haar gesprek met Elly.

Het werd nu een geroezemoes van bijna alle stemmen door elkaar. Vooral Wieler, voorzitter van den Metaalbewerkersbond, een man met norsch uiterlijk, stapte van den één naar den ander en scheen met zijn diepe bromstem Bouwers clausule onvermoeid te verdedigen. Of eigenlijk verdedigde hij haar niet eens, vond Bogaerts, want het leek of geen der aanwezigen er iets tégen aanvoerde. Het kwam hem zelfs voor, dat enkelen hun herinneringen peilden, om motieven te vinden tegen Van Berghem’s standpunt en taktiek in de Beweging. Eerst toen Bouwer binnen kwam, de schuifdeur met een ruk achter zich dichtjoeg en luid zijn groet uitschalde, kreeg de discussie leven en inhoud. Bogaerts kwam het voor, alsof de anderen op hèm hadden gewacht, met het uiten van hun oordeel.

Willem Bouwer was nu zes en dertig jaar. Hij had den vierkanten, expressieven kop van een dictator en was de grootste van allen, op het kantoor aanwezig. Zijn breede schouders, zijn stevige stap, de daverende val van zijn vuist op tafel, duidden kracht, zijn forsche kin en dikke

57