moeten niet roken, al deze onthoudingen zijn middel, geen doel. En ik kan niet goed de mensen zetten die zich als 'opvoeders' boven anderen voortreffelijk wanen, omdat ze in deze dingen star en fanatiek zijn, niets tonen te begrijpen van de aardige 'maxime morale', dat 'beginselen' er zijn om (nu en dan) te overtreden. Daarom vond ik zo aardig wat mijn zoontje mij onlangs vertelde...
'Reuzekeet gehad, kind, vandaag op school'. (Dat 'kind' was ik, want we zeggen tegenwoordig tegen iedereen 'kind'!) 'Reuzekeet gehad bij de Engelse les. De hele klas stond vol rook...'
'De hele klas vol rook...?'
'Ja, we hebben allemaal gerookt, mijnheer ook... en alle jongens en de meisjes ook. We mochten allemaal een sigaret zelf maken en toen opsteken en roken, zolang we konden...'
'Maar waarom dan...?'
' 't Was een les over roken, kijk maar.' En het boek wordt mij in de handen geduwd. Ik lees: 'I take a piece of cigarettepaper...' en verder het nauwgezet relaas van alle handelingen bij het sigaretten maken behorend, tot en met: 'I draw the smoke in, I puff it out again in little blue clouds.'
'En mochten jullie dat allemaal doen?'
Hij knikt, met triomf-stralende ogen en, hakkelend van vervoering, vertelt hij hoe het ging. Natuurlijk werden die zelfgedraaide sigaretten zotte prommeltjes, natuurlijk werd er meer geproest en gehoest en gelachen dan gerookt. Maar de boel stond blauw van de echte damp en het was een 'reuzekeet' in die landelijke tweede Mulo-klas.
'Maar nu zullen die jongens en misschien zelfs die meisjes...'
Ach wel nee, mevrouw, zwijgt u toch stil, die jongens en die meisjes zullen niemendal... Maar voor u is het misschien een goede les, die les in Engels en in roken, indien u namelijk behoort tot de drommen die de causaliteitswijsheid in pacht hebben en zo precies weten welke 'slechte gevolgen' verschillende oorzaken niet kunnen, maar wis en zeker zullen hebben, als u behoort tot degenen, aan wie Flau-
4i