Plattelandjes

In Laren, precies boven de roerloze toppen van de hoge bomen, veel kleiner en veel verder, heel bezadigd en zediger, nu ineens dan straks staat de volle maan. Het is hier helemaal stil en helemaal avond, een Sint-Nicolaasavond lijkt het, zoals we die droomden bij kindersprookjes...

'La Tetre'

Vergis ik mij niet, dan is het in de voorrede van 'Getting Married', dat Shaw uiteenzet hoe de opvattingen en gevoelens van een volk worden gemaakt door de literatuur van de dag, niet enkel door de 'hoge', maar nog meer door de populaire. Hij gaat zelfs zover te beweren, dat de meeste mensen nooit verliefd zouden worden, als ze niet uit-en-te-na over de liefde hadden gelezen, de liefde in de 'seaside-novel', wel te verstaan! En zo is ook de beoordeling van karakters in het werkelijke leven gebaseerd op de vaste motieven en bekende modellen van de gangbare literatuur. De 'helden' en de 'schurken', die men meent in anderen te eren of te ontmaskeren, zijn helden en schurken uit boeken. Conventies hebben vat op de gemiddelde man, zolang ze vat hebben op de personen in zijn boeken. Hij beschouwt de menselijke verhoudingen - huwelijk, gezin, vriendschap, als ook die van de persoon tot de maatschappij - niet met zijn eigen oog, maar met dat van de meestgelezen auteurs.

Dat die 'gangbare literatuur' tenslotte óók niet uit de lucht valt, maar voortkomt uit dezelfde geest, die de lezer beheerst, zodat we dan welbeschouwd met een wisselwerking te doen hebben, valt niet tegen te spreken, maar de sterke inwerking gaat uit van de auteur op zijn publiek. Hij is als het brandglas; zonder de zon, die over allen schijnt, ware het brandglas ondenkbaar, maar alleen door het brandglas gaat van de zon die felle werking uit. Ten opzichte van de geest des tijds, in allen werkzaam, speelt de artiest de rol van het

21