Plattelandjes

brandglas, daardoor pas wordt in de gemiddelde man de inwerking van die geest merkbaar.

Darwin en zijn erfelijkheidstheorieën zijn niet los te maken uit de algemene geest van zijn tijd, op Ibsen werkte hij echter als een brandglas en de 'gemiddelde man' zou op zijn beurt nooit erfelijkheid opmerken en in erfelijkheid geloven zonder 'Spoken' en 'Hedda Gabler'!

Evenzo is het gesteld met het zien. Een volk ziet met de ogen van de schildersschool, waarvoor het sympathie gevoelt; raakt een nageslacht verzoend met wat wij thans 'excentriek' vinden en 'onwaar', dan zal het dezelfde akkers en bomen en luchten, die wij thans aanschouwen zoals we menen dat ze 'zijn', in gans andere gedaanten en kleuren zien, geleid en gestuurd door de aanblik van schilderijen, die het dan sympathiek vinden zal. Hier weer hetzelfde: nieuwe richtingen kunnen pas ontstaan uit een nieuwe geest, en deze is, als de zon, vaardig over allen, maar de brandglas-inwerking van het kunstwerk is nodig om in anderen die geest te ontsteken. En zo is, in wat ons wel zo persoonlijk mogelijk schijnt, de getuigenissen onzer eigen ogen, een belangrijk conventioneel element.

Sinds Zola 'La Terre' schreef, staat het aldus vast, dat te lande de mensen de dingen der natuur nader staan dan in de stad en dat er bijzonderlijk de jeugd, in alle onschuld, bepaalde mysteriën vroegtijdig doorgrondt...

Dit is de moraal, en nu het vertelseltje.

De knaap in kwestie is twaalf jaar en het inoet erkend wel zeer kinderlijk, met een hoge stem vol gedecideerde intonaties. Tegenspraak zwijgt als hij verzekert, dat men te paard patrijzen jaagt en dat Jan van Schaffelaar, bij zijn sprong, de 'benen in het onderlijf drongen'!

Toen hij, voor een dubbeltje, de eend gewonnen had - een dwaas scharminkel, los op de poten, elf weken oud en te stom om voor de duvel te dansen - raakte hij over dat geluk haast niet uitgejoeld. Er moest een grasveldje ompaald in de tuin, een tobbe water

22