Prometheus

boek zou meester maken, zou niet slechts prijken met geleende veren, maar zou ook niet het profijt getrokken hebben, dat hier geboden wordt. ,,Feiten" en ,,stelsels" kan men uit dit boek niet leren. Hier is iemand aan het woord, die bezig is, zich van vooroordelen te ontdoen, die ,,zich bevrijdt". Het is de oefening van een ,,vrije geest", van belang voor ieder, die in het functionneren van vrije geesten belang stelt, of er zelf een worden wil. Men leert er niet van: Hegel, of de dialectiek, of hoe de maatschappij in elkaar zit. Men kan ervan leren ,,zich bevrijden" van dogma's en stelsels, van oude en nieuwe boeken, óók van Prometheus.

,,Met al zijn coquetterie naar den philosophischen katheder blijft Prometheuó het levenswerk van een mensch, niet van een specialiste; het is in laatste instantie een pamflet, dat scherp partij kiest en langademig uitspint, omdat het één ding tot het bittere einde moet zeggen; het legt getuigenis af van een belezenheid, die tot iets gediend heeft. Ik zag hier een koppige streep door mijn philosophisch kasboek getrokken, die persoonlijk groepeerde, wat in mijn academische hersens chaotisch dooreenlag; hier organiseerde iemand, hier deden de parolen ,,individu" en ,,collectiviteit" den eenigen plicht dien men van parolen kan vergen: zij waarschuwden den lezer, dat hij van het begin tot het eind partij moest zijn." ")

Zo stond Carry van Bruggen (wier naam, naar Cola Debrot opmerkte, ter Braak zozeer beheerst moet hebben, dat het boek, dat hij onder haar invloed schreef ,,Het Carnaval der Burgers" de klanken ervan herhaalt) onbewust aan de wieg van ,,Forum", van de enige literaire ,,beweging" in ons land en in deze eeuw, die in zijn individualisme en cultus van de ,,persoonlijkheid" de gangbare aesthetische maatstaven doorbrak.

7

Is bij een orthodoxe filosoof als Hegel in de eerste plaats het éyóteem. van belang, bij een onorthodox auteur als Nietzsche allereerst de wijze, waarop het systeem ontbreekt, nl. de ótijL en zijn bij beiden doel en resultaten van hun denken daaraan ondergeschikt, bij Carry van Bruggen is men geneigd om, omgekeerd, doel en resultaten primair te achten. Zij weet waar zij heen wil en de filosofische ontwikkeling van haar uitgangspunt tot die resultaten is, zonder twijfel, een curieus stuk dialectiek, een zeer opmerkelijke prestatie, maar toch niet datgene, waardoor haar boek van waarde is gebleven. ,,Prometheus" is van betekenis voor ons door het standpunt, dat het inneemt in de problemen van vandaag.

Menno ter Braak in ,,Politicus zonder Partij."

XV