Prometheus

wortelt zowel in het slechte en het absurde, als ook in de collectiviteit, die van dat slechte en absurde de uitdrukking is. Levensdrift is, behalve distinctie-drift, ook: kudde-drift. Het dogma is de uitdrukking van het absurde en het slechte, het is de grondslag van de collectiviteit. Prometheus nu is de mens, in wie de Rede zichzelf is gaan zien en die daardoor het redeloze van de collectiviteiten heeft leren'ontmaskeren. Hij is individualist, rebel, ketter.

De ,,Prometheus" van de griekse mythe is de god, die de mensen gemaakt heeft en die voor hen, tegen het gebod van Zeus in, het vuur van de hemel steelt. Hij wordt gestraft doordat hij wordt geketend aan de Kaukasus, waar een arend bij dag van zijn lever vreet, die des nachts weer aangroeit.

In de literatuur is Prometheus de individualist, de intellectueel. Carry van Bruggen gaat in dit boek na de rol van Prometheus, de ontwikkeling van het individualisme in de literatuur. Prometheus kan nooit overwinnen in zijn strijd tegen cle domheden van de collectiviteit, omdat het bestaan ondenkbaar is zonder collectiviteit. De tragedie van Prometheus wortelt in de ,,zelf-weerstreving" van het Absolute. Hij kan slechts ontbinden en als hij zijn revolutie zou willen doorzetten tot een nieuwe orde, zou hij Zeus moeten worden en wederom Prometheus tegenover zich vinden. Prometheus moet willen wat hij niet mag willen. Deze formule van de wanhoop van Prometheus vindt men reeds in ,,Heieen": ,,Elke mensch is gedoemd te streven naar wat hij tot zijn eigen behoud niet bereiken mag."

6

Dit boek kan telkens weer zijn, wat het voor Menno ter Braak geweest is, een ,,bevrijding" voor mensen, die nog in bepaalde denkschema's vastzitten, een overhoop halen van alles, dat bij hen nog kritiekloos en onpersoonlijk gerangschikt is. ,,Prometheus" biedt voor oude denkvormen een nieuwe, voor een verstarde dogmatiek een bewegelijke dialectiek. Het is te hopen, dat men haar niet verkeerd verstaat, dat men niet, na oude vormen verlaten te hebben, verstart in deze nieuwe. Carry van Bruggen's beginsel van de Eenheid-zoekende en de Eenheid-schuwende mens was voor haar, blijkens de uit ,,Eva" geciteerde passage, een fundamentele en emotioneel beleden onderscheiding. Haar ontwikkeling van de uit deze antithese voortvloeiende verschijnselen is een werkbasis, een hypothese, die tot verrassende resultaten heeft geleid, doch waarvan de waarde voor andere experimenten dan dit ene, dat ,,Prometheus" heet, niet is onderzocht. Sterker: wie zich van deze hypothese voor dogmatische hantering buiten het onderhavige

XIV