Prometheus

iedere hoop, die de synthese mocht begeleiden, met de wanhoop van de nieuwe antithese, die onvermijdelijk is.

Het is niet te verwonderen, dat de 19e eeuwse wanhoops-filosofen Kierkegaard en Nietzsche beiden hun filosofen-loopbaan aanvangen met het probleem van Socrates. Het is evenmin onverwacht, als Carry van Bruggen ons mededeelt in haar redevoering ״De grondgedachte van ״Prometheus"", dat een opmerking van Socrates haar onmiddellijke aanleiding tot het schrijven van ״Prometheus" is geweest,

5

De formule's, waaruit Carry van Bruggen haar filosofie ontwikkelt, zijn typische wanhoopsformules. ,,De wereld is een redelijke wereld, waarin nochtans het redeloze heerst". "Wat wordt gegeven, wordt onmiddellijk teruggetrokken. De waarheid wordt onmiddellijk illusie. ״Heelal is Eenheid, die wij ons nochtans slechts aan en in verscheidenheid bewust worden. Uit de verscheidenheid, die zij constateert, volgt de formule ״Er is geen ander zijn dan anders zijn." M..a.w. alles verschilt, er zijn geen gelijke dingen en dus: alles wat wil zijn, wil anders zijn. ״Levensdrift is distinctiedrift."

Op deze grondstellingen is kritiek mogelijk. Als het redeloze heerst, waarom dan de wereld redelijk noemen? Als wij slechts verscheidenheid zien, waarom is het heelal toch eenheid? En weten wij zeker, dat er geen ander zijn is dan anders zijn? Is het niet mogelijk, dat er gelijke dingen aan onze aandacht zijn ontsnapt? De formule ״levensdrift is distinctiedrift", ook al kan men betwijfelen, of de levensdrift met deze andere term is gedefiniëerd, vestigt in elk geval de aandacht op een belangrijke menselijke eigenschap.

Tegenover deze formule wordt nu haar tegendeel geplaatst: ,,Eenheidsdrift is doodsdrift". De verscheidenheid is het leven, de eenheid is de dood. De eenheid, die zich openbaart in verscheidenheid, openbaart zich dus als levensdrift èn als doodsdrift. Dit strijdende driftenpaar is de ,,zelfweerstreving des Absoluten". De levensdrift is de haat tegen het andere, de doodsdrift de liefde voor het andere. De levensdrift is het streven naar het slechte en het absurde. De doodsdrift is de drang naar vereenzelviging, naar wijsheid en goedheid. Deze elkaar onmiddellijk opheffende contrasten laten echter bet bestaan. niet toe. Voor het bestaan is nodig, dat het contrast ontbreekt: het ontbreekt in de eenvormigheid. Om de tweestrijd tussen de levensdrift en de doodsdrift te remmen, creëert het Absolute zich de Eenvormigheid. En naast de distinctie-drift is de eenvormigheidsdrift werkzaam. Tezamen scheppen zij de collectieve distinctie, het gezamenlijk bestaan. Het individuele leven

XIII