De verlatene

den dat eigenlijk als een zwaren en zuren plicht, waardoor ze voortdurend achterstonden bij hun Christenkameraadjes. Ze konden zich niet voorstellen, dat iemand daar voor zijn plezier of zelfs maar vrijwillig zou zijn heengegaan, 't Eenig vermaak was er het plagen van den ouden Rebbe, die altijd aan z'n neus morrelde en telkens z'n zakdoek kwijt was; maar ook daarvan verbleekte gauw de pret, omdat de Rebbe niet beloonde en niet strafte, de domste fouten niet hoorde en alleen lette op den tijd van het Minacho-gebed en op den tijd van naar huis gaan. Je leerde er niets.

Daantje benijdde vurig zijn broer Jozef, omdat die gauw Barmitswo zou worden en dan de Jodenschool voorgoed verlaten. Nu had Jozef het taai en zwaar, moest hij driemaal per week bij den Rebbe komen om z'n ״Parsje" te repeteeren, de afdeeling uit de Tora, die hij, naar oud gebruik, op den dag van zijn bevestiging in de Synagoge luidop zou moeten voordragen. Maar dat zou na een week of wat geleden zijn: tegen „Sjewoeous" moest de Barmitswo plaats hebben, en dan was Jozef van alles af, ging hij ook van school en kwam bij vader in de zaak.

O, Daantje was ondanks dat benijden blij genoeg, dat hij niet de oudste was. De oudste jongen moest immers steeds in de „zaak" — zoo was het bij Grootvader Lehren geweest, zoo ging het ook bij hen — en Daantje meende, dat als Aartsvader Isaac een „zaak" had gehad, Esau zeker nooit spijt zou hebben gevoeld om het verkwanselen van zijn eerstgeboorterecht.

Hij wou studeeren, altijd maar leeren, tot hij knapper zou zijn dan knapste. Wat kon hij ze benijden, de jongens van de hoogere burgerschool, hoe brandend nieuwsgierig was hij soms om te weten wat er in de dikke boekenpakken zat, waarmee ze 's morgens zoo branie naar hun school wandelden. En als hij-zelf

21