De verlatene

Om de witte tafel schikten ze henen, ieder waar z'n boekje lag en z'n plaats was; en naast vader stond de stoel met blanke kussens, waarop hij naar ritueel voorschrift leunen moest met den linkerarm.

In de wijnglazen schonk vader oplettend en onder der kinderen aandachtig toekijken, het troebele aftreksel van groote gekookte rozijnen, met suiker aan-gezoet, met kaneel gekruid.

De deur was toe, en voor de beide smalle winkelramen hingen de grauwe gordijnen neer. De wereld was nu vèr en verscheiden van hun wereld, van al het blije, intieme, dat de avond brengen ging.

Eén na één naderden ze dan, waren er, en gingen voorbij, al te snel voorbij, de gekende, blijde en ontroerende momenten, die herinnering lieten voor het heele komende jaar en verlangen deden naar het volgende . .. ., het uitdrinken van het eerste glas, het aanbreken van de eerste matse, het eten van ongezuurd brood en bitter kruid....

Ieder had z'n boekje voor zich, de Hagodo, het oude verhaal van de Egyptische slavernij, van de vreugdevolle bevrijding, van den wonderen trek door een wijkende nachtzee, waarin ten ondergingen de paarden en de wagenen der belagers. En Daantje, de jongen van elf. vóór hij het Manisjtana vragen ging, voelde zijn handen kil worden en de rilling, die hij kende van een mooi lied en van heldhaftige verhalen op school, en die !hij heerlijk vond, voelde hij in z'n hoofd en néér langs z'n rug....

Z'n oogen hield hij overschulpt door de bovenleden in het aandachtig neerzien op z'n boekje en z'n stem hortte nu hij vroeg, de oude vraag van ieder jaar----

״Waarin toch is deze nacht verscheiden van andere nachten____?"

Dit moest beduiden, dat hij, als jongste, de betee-kenis des Seiders niet kende en dat, op zijn kinder

14