Uit het leven van een denkende vrouw

geldt, behalve voor Plato en voor het Grieks. Geef je daar nu eens rekenschap van en bedenk dan watje beweert, wanneer je zegt dat Plato alleen in het Grieks te lezen is. Je beweert dan niets anders en niets minder dan dat de Nederlandse taal géén woorden bevat om weer te geven wat in de eerste de beste hedendaagse ex-gymnasiast, in de gemiddelde hedendaagse leraar in de klassieke letteren aan gedachte en gevoel wordt opgewekt bij het lezen van Plato. Nu hoefik dus geen namen te noemen - Van Deyssel, Boutens, Bolland-, om het absurde van zo'n bewering aan te tonen - het is al essentieel een ondenkbaarheid, dat de Nederlander, of wie ook, meer kan denken en voelen dan zijn taal, de taal van zijn dichters en zijn denkers in al haar verfijningen en geledingen uitdrukken kan. En dat absurde, die onzin beweer je toch, als je zegt dat Plato "niet te vertalen" is. Dan zou je dus zeggen, dat hij voor ons niet meer te begrijpen is. Dat is wel mogelijk. Maar in hoeverre het waar is... daar zal wel nooit iemand achter kunnen komen, "klassiek gevormd" of niet.'

'Ik blijf er bij: je schakelt de bedoelingen van Plato uit. Er zijn in het Grieks woorden, woordspelingen, uitdrukkingen en termen, die in het Hollands niet bestaan.'

'O, dat zal zeker wel. Dan moetje ze omschrijven, nietwaar? Of veel verschillende woorden gebruiken, waar Plato er misschien een gebruikt. Dat kan je bij 't lezen van of bij 't vertalen uit een moderne taal, uit het Engels ook overkomen. Ik las verleden jaar een boek van John Galsworthy, daar komt een oude dame in voor, die voor alle mogelijke dingen het woord nice gebruikt. Het is niet nice om te veel gedecolleteerd te zijn, niet nice om tot een andere dan de highchurch te behoren, niet nice om iets te verspillen, al zijn 't maar rozeblaadjes, niet nice om Japanse prenten op te hangen in een closet, niet nice om een fabriek te beginnen als je van huis uit een patriciër bent, en nog veel meer van de meest uiteenlopende aard is niet nice. Als je nu zo'n boek zou willen vertalen, zou je onmogelijk dat veelzeggende Engelse woord nice met één even-veelzeggend Hollands woord kunnen dekken, want dat woord is er niet..., maar zo'n woord is daarom niet onvertaalbaar... en zo'n karakter is best in 't Hollands weer te geven!'

76