Uit het leven van een denkende vrouw

wezen doorstroomd van een zoetheid, die zelfs door i'ivresse du baiser' niet overtroffen zou kunnen worden.

Begrijpen... al fijner en verder onderscheiden, al scherper en subtieler formuleren... al ruimer rond zich schouwen in het bovenaards glanzende licht.

Begrijpen, zuiver dat! Geen bijsmaken, geen oogmerken. Geen 'Geloof van de Nieuwe Mens' - geen 'Christosofie' geen verkapte ethiek geen meebouwen aan een ToekomstGemeenschap -, geen 'Blijde Mensheid', in gelukkige wereld, geen vertroosting en geen Musies, geen godzaligheid en geen mystiek. Begrijpen... niets dan dat. De verschijnselen en feiten van heden en verleden zich zien richten onder de magische macht van een Centrale Gedachte, creatie van haar eigen geest, werking van Geest in geest. Dat staag zich ordenen van het redeloze en onsamenhangende tot het redelijke en samenhangende van Chaos tot Kosmos, door de macht van het begrip, was dat niet het volmaakte, het enige scheppingswerk -, de Geest Gods zwevend over de wateren? Zó, zó, zó diende die Scheppingsgedachte verstaan; zo beschouwd werd nog dagelijks dat scheppingswerk voltrokken door hen die met die Geest Gods, dat scheppend, want ordenend Begrip, waren toebedeeld. Evenmin als over muzikale vervoering, viel over die vervoering te praten, evenmin als deze viel ze vreemden het te delen. 'Interpretes of Nature' hadden Bacon en vóór hem Pico de begrijpende mens genoemd —, en was dit 'interpreteren' iets anders dan ordenen, dan scheppen? En dat wellustige geluk, die diep-begraven schat, die rijkdom van haar dagen, die haar voor alles schadeloos stelde, voor 't kwaad haar aangedaan, voor 't goed haar onthouden -, had ze zó iets ooit gevoeld bij het schrijven van haar beide romans, haar vele kortere verhalen, schoon ze toen toch ook wel arbeidsvreugde had gesmaakt? Maar niet dat! Niet die levensverdubbeling, vertienvoudiging -, waaruit ook voortkwam de volkomen onverschilligheid voor succes, en het eindeloos geduld, neen, eindeloos genot, waarmee ze oude verhandelingen en lang-vergeten systemen, diep begraven romans in brieven, in verzen, in zoveel en zoveel delen, las, verslond, verteerde tot voedsel voor haar immanent Begrip, dat uit

60