van de geschiedenis ener kudde als een continuïteit van geestelijk gebeuren, geeft het aanzien aan de gewrongen conjecturen, waaraan deze ‘wetenschap’ zo rijk is.
Niet alleen is er niet de minste samenhang tussen de ‘grootheid’ die ‘Herr Renan’ in 1870 aan den lijve heeft kunnen ervaren, en de ‘grootheid’ van Goethe en Kant, maar sterker: zo lang de ene bloeit, kan de andere niet meer bloeien, en nooit beeft een volk dus minder reden, zich op zijn dode dichters en denkers te beroemen, dan juist in de tijd van zijn voorspoed en macht}
Het ongehoord succes van deze ‘wetenschap’ is in volkomen juiste verhouding met haar karakter —, het is het succes van de pianola. Het hanteren van de een eist even veel begrip als het ‘bedienen’ van de ander muzikaliteit. Het is het succes van het sommenboek met de antwoorden achterin. Het is het succes van de waarzegster, die zich vooraf heeft vergewist bij haar onnozele klanten omtrent alles wat ze even later ‘voorspelt’. Wat toch is eenvoudiger dan uit muziek ‘Russische hartstocht’ en ‘Russische weemoed’ te verstaan, als de componist Rampeletamski heet — of Schotse fierheid, soberheid, koenheid, koelheid (zie boven en vul naar believen in) als er Maczusofzo onder het landschap staat — of neger-zwoclheid, als de dertigcentslevensbeschrijving een zwarte oom van moederszijde uitwijst? De geschiedenis krioelt van mystificaties op dit gebied, alle zonder onderscheid geslaagd, van jeugdige dichters, die hun eerste proeven wereldberoemd maakten door ze als nagelaten poëzie van voorhistorische barden uit te geven (Ossian-Macpherson), van naamsverdraaiin-gen, woonplaatsveranderingen, trucjes en maniertjes, soms tot eigen succes, soms ook tot blamage van de zotheid ondernomen, met stromen beschouwingen over het sterk sprekende Russische, Italiaanse, Chinese karakter van het werk (inmiddels uit Rotterdam, Londen, of Berlijn afkomstig) tot onveranderlijk resultaat.' En het helpt niets. Ook hier kan
i.Over de verhouding tussen het op zijn manier superieure individu en de op haar manier superieure kudde is in Prome-theus en ook elders gesproken.