Hedendaags fetisjisme

in de structuur dier Kudde evenmin denken als een verandering in de structuur van oog en hart. Was de Kudde daartegenover, gelijk algemeen wordt aangenomen, een resultaat van inzicht, dan zou ze ook door verder inzicht tot verdere volmaking kunnen komen — het ene hangt met het andere samen.

Wanneer de Kudde inderdaad is bestaanswaarborg en bestaansmogelijkheid voor het individu, uitdrukking van de Levensdrift, van de zelfhandhavingsdrang des Absoluten — dan is zij ook uiteraard ‘absurd’ en ‘slecht’ en zal nooit anders dan zodanig kunnen zijn. Dan zijn alle kuddevormen (Staten, Kerken, Partijen) in hun wezen en werkingen overeenkomstig, uitdrukking van het absurde en het slechte, in de vorige hoofdstukken als levensbevestiging aangetoond.

Rechts-drang en redelijkheid zullen (in hun tendentie naar opheffing) dus altijd met het kudde-wezen in botsing komen, de ‘vollkommene Staat, dessen Idee erreicht ist, sobald das Be-sondere und das Allgemeine absolut eins’, vertoont zich als een ongerijmdheid, een ondenkbaarheid, en niets is minder een uitdrukking van ‘die göttliche Idee, wie sie auf Erden vorhanden ist’ dan juist... de Staat. Deze tegen alle gangbare opvattingen indruisende stelling, wil ik trachten waar te maken, doch vooraf de uitdrukking ‘collectief-organisme’ enigszins toelichten.

Het is bekend, dat de bij die haar angel heeft gebruikt, moet sterven — dit lijkt wonderlijk en ‘ondoelmatig' wanneer men de angel opvat als een verdedigingsmiddel voor het individu, doch dit is hij ook niet, hij is een verdedigingsmiddel voor de collectiviteit, waaraan het individu zich zonder hoop en voorbehoud offeren moet. De bij is met de andere bijen tezamen zo zeer collectief-organisme, dat wie haar belaagt, de kudde belaagt, en nog duidelijker dringt zich de gedachte aan een collectief-organisme op, als we bedenken, dat de jonge individuen, door de dar verwekt, door de koningin gebaard, de eigenschappen van de steriele werkbij hebben ‘geërfd’.

Wanneer we nu de menselijke kudde, de primair-voorhan-dene, vergelijken met mierenkolonie, bijenvolk en beverstaat, dan vervalt ook de ongegronde en ongemotiveerde onderscheiding van Wilhelm Wundt in totemische en politieke ge-

47