Hedendaags fetisjisme

drijft dan onweerhoudbaar tot de waan der persoonlijke onsterfelijkheid. Na de zelfvernietiging van het martelaarschap volgt het zelfbehoud in het Paradijs. Tot in het Offer triomfeert de Levensdrift.

Anderszins weer ziet men de mens, tegen begeerte in, een zware ‘plicht’ vervullen en aldus zijn immanente behoefte aan doding (zelfopheffing) bevredigen. Gelukt hem dit niet, door de overmacht der begeerte, dan wordt hij een hinder in zich zelf gewaar. Dit gevoel van tekort wordt dan ‘gewetenskwelling’ geheten. Deze bewijst echter tegen de gepleegde daad op zich zelf volstrekt niets, ze bewijst alleen dat de pleger er niet tegen opgewassen was en dus zichzelf te kort had gedaan.

Zo ondervond een liberaal geworden jood altijd een zekere hinder als hij verboden spijzen at, zonder echter aan de joodse spijswetten een religieuze betekenis of zedelijke waarde of redelijke inhoud toe te kennen. De hinder kwam voort uit het besef dat hij zich eertijds tegenover oesters en varkensvlees bedwongen had (zijn Ik gedood), en dit nu niet meer deed, zodat hij, de spijswetten verwerpend en niets winnend in de plaats, aan zelfverloochening had ingeboet.

Krachtens de algemene immanente voorkeur deed hem dit besef als een hinder aan, doch deze bewijst even weinig tegen oesters en varkensvlees als ‘gewetenskwelling’ tegen de gepleegde daad.

Uit dit alles volgt dat de mens niet bij machte kan zijn de gelijkgerechtigdheid van Goed en Boos te erkennen, doch deze altijddoor in een immanente voorkeur voor het goede loochenen wil. Ditzelfde geldt voor de Rede, want evenmin als het erkennen van eigen ‘gezond egoïsme’ de verering voor de zelfverloochening schaadt, evenmin bewijst het afwijzen van de wijsbegeerte iets tegen die immanente voorkeur voor het redelijke. Maar er is dit onderscheid¹ dat, terwijl de zelfverlooche-ningsdaad in zijn onnavolgbaarheid schoon wordt geheten, de wijsbegeerte zodra ze haar fundamenteel ‘onstichtelijk’ karakter blootlegt, als ‘steriel’ en ‘gevaarlijk’ wordt uitgekreten.

33

¹

Overigens verklaarbaar genoeg, maar de verklaring zou te ver voeren.