Hedendaags fetisjisme

gend erkend redeloos karakter, toch is menig algemeen-gang-bare en wetenschappelijk-gesanctioneerde groepering volstrekt niet redelijker gefundeerd. De groeperingen in seksen, in rassen, in stammen, in volkeren, deels natuurlijk, deels fictief, wortelen in het vanzelfsprekendhcidsgevoel, in het begripsdefect dat het incidentele niet van het essentiële weet te scheiden.

Ganse complexen misvattingen danken hun aanzijn aan dit begripstekort en gehele vakken van wetenschap zijn er waardeloos door. Mensen te groeperen naar hun ‘criminaliteit’ of naar hun ‘artisticiteit’ is even redeloos als bloemen te groeperen naar hun kleur en schilderijen naar hun onderwerp. De melancholische dronkaard staat de melancholische geheelonthouder nader dan de van kwaad tot erger vervallen losbol. De melancholie is het essentiële, niet de dronkenschap, de roofmoordenaar is nauwer verwant aan de beurskoning dan aan de lustmoordenaar, de hartstocht is het essentiële, niet de moord.

Ook in deze groeperingen ligt het redeloze nog voor de hand, reeds de Ouden wezen voor de indeling in ‘goeden’ en ‘bozen’ de daad als maatstaf af. Niettemin vormen ze nog immer de basis voor criminalistische en sociologische theorieën. In Prometbeus is reeds bij de bespreking van Sigheles boek La Fouh Criminelle op dit begripstekort gewezen.

Even redeloos als de groepering naar de criminaliteit is die naar de ‘genialiteit’. Napoleon en Beethoven heten beiden ‘genieën’, doch Napoleon stond geestelijk — gelijk Shaw ook zegt in The man of Destiny — veel dichter bij zijn soldaten dan bij Beethoven.

Evenzeer redeloos is de groepering in kunstenaars en de daarmee samenhangende opvatting dat de kunstenaar van huis uit elke kunstuiting begrijpt. Menig dichter zou zonder die waan zijn mond over schilderijen hebben gehouden. Niet alle kunst schept uit dezelfde bron. Elk scheppend kunstenaar heeft onder de niet scheppenden zijn geestverwanten die hem nader staan dan de op ander gebied scheppenden.

Deze zucht om te groeperen en dat onvermogen om redelijk te groeperen, ontneemt ook aan de theorieën omtrent hcriditcit alle redelijkheid.