Hedendaags fetisjisme

omdat men zo gemakkelijk de eigen taal ecarteert, kan een vertaling heel goed de illusie geven, dat de personen leven en spreken in hun eigen, uitheemse milieu. Maar dan moet er ook niet, zoals in ‘Welkom, Vreemdeling’ een mat met ‘Welkom’ liggen op de vloer van het... Amerikaanse hotel! Want een op zulk een opvallende plaats en met zulk een opzettelijke bedoeling aangebracht woord laat zich niet ecarteren, maar dringt zich op de alleronzinnigste manier als Hollands op. Zo kan men het ‘please’ van een opschrift uitstekend vervangen door s.v.p., dat niet alleen internationaal is, maar dat ook veel meer spreekt als sein dan als afkorting —maar niet zoals ik ergens zag door a.u.b. — het ongewone hiervan dwingt de geest tot aanvullen en er ontstaat de dwaze impressie, dat op een muur in Londen een Hollands ‘alstublieft’ heeft gestaan! Hetzelfde met u.s.w., dat men beter door etc. dan door enz. kan vervangen, hoewel enz. zich toch nog lichter ecarteren laat, daar het al meer een sein werd, dan a.u.b. Zo moet men ook niet in een vertaling uit het Duits over stuivers en dubbeltjes spreken, men laat de mensen niet redeneren ‘als Brugman’ of rekenen ‘volgens Bartjes’, noemt Franse of Engelse matrozen geen Jantjes, laat mensen geen Goudse pijpen roken en zegt niet dat het zo oud is als de weg naar Kralingen. Botboer en ‘in touw zijn’ moeten vermeden worden als specifiek (gewestc-Iijk) Hollands, ‘mooi belicht’ is veel te ‘Nieuwe-Gidserig’. Particularismen van elke aard werken storend en modern-literaire woorden misschien het ergst van alles.

De hedendaagse ‘kunsttaal’ is in zekere zin een ‘slang’, dat zich onmiddellijk en hinderlijk met de namen en de boeken van bepaalde personen associeert.

Uit het voorafgaande blijkt duidelijk, dat vertalen een scheppende arbeid is, in zekere zin moeilijker dan schrijven, door de gewelddadige scheuring tussen eigen gemoedsleven en eigen woordenschat en de noodzakelijkheid, een ander gemoedsleven onder andere woorden te brengen. De in die richting niet begaafde leert zijn eigen taal nooit wezenlijk kennen, want ‘taalbegrip’ is juist, naar ik eerder uiteenzette, het symptoom van een wijsgerig-dichterlijke aanleg, hij leert dus ook nooit een vreemde taal wezenlijk kennen, noch de daarin schrijvende

2