Hedendaags fetisjisme

uiteen in een aantal andere, en een aantal verschillende groeit ineen tot één, niet anders dan dat trouwens bij de synoniemen in eenzelfde taal het geval is.

Vertalen is parafraseren, het is ‘in eigen woorden’ weergeven van wat het lezen van boek of vers aan onderscheidingen van begrip, gevoel, beeld heeft opgewekt. Hoeveel mensen kunnen in hun eigen taal parafraseren? Zoveel mensen als ‘eigen woorden’ hebben. Zoveel mensen ook kunnen vertalen.

Konden we nu parafrase of vertaling vergelijken met het origineel — maar dit is een illusie, want niemand kan een vreemde taal zodanig kennen, dat hij in staat is, over de literaire kwaliteiten van het daarin geschrevene een zelfstandig oordeel te vellen — dan zou de vertaling meestal wel beneden het oorspronkelijk blijken te staan. Omdat in het algemeen alleen goede auteurs vertaald worden, en de hele wereld vertaalt. Maar dit is incidenteel en zit volstrekt niet aan het vertalen zelf vast. Zouden auteur en vertaler gelijkwaardig zijn, dan zouden ook origineel en vertaling gelijkwaardig zijn, is de vertaler literair de meerdere van de auteur, dan is de vertaling ook mooier dan het origineel. Dit mag eigenlijk ook niet wezen, maar het is onvermijdelijk, het is trouwens nooit met zekerheid vast te stellen. Bekoord door het onderwerp, de karakterontleding, de daaruit blijkende gemoeds- en geestesgesteldheid, zal de vertaler zijn lievelingsauteur allicht een grote uitdrukkingsmacht toekennen en pogen die in eigen vertaling tot zijn recht te doen komen. In de reputatie van die ander bij zijn landgenoten, meer nog in het logisch verband tussen geestelijke gaven en ‘taalgevoel’ ligt dan wel een duidelijke aanwijzing, maar nooit een volmaakte stelligheid.

Zo dus tegenover levende talen voor de vreemdeling ten opzichte der fijnere onderscheidingen alles gissen en tasten blijft, hoe veel te meer dan al weer voor de dode talen, waar alles op traditie en associatie berust. Vanouds en voornamelijk deze, dat wat klassiek is, ook ‘nobel’ is—, welke noblesse dan tot uitdrukking moet komen in een soort kip-op-hoge-poten-stijl. Hoe ver de bevangenheid op dit gebied kan gaan, toonde ons het vermakelijk verhaal van de Griekse h, die men bepaalde woorden aanplakte, om ze te adelen!

224