Hedendaags fetisjisme

te veel naar voren springt. Precies alsof men 'klokhuis' zou vertalen als ‘de woning van het appelblokje’ (en klokje is dan nog beeldsprakig!) of ‘een raar zoodje’ als ‘een raar kooksel’, afgaande op het verband tussen ‘zieden’ en ‘zoodje’ en niet wetend dat het geen Hollander aldus aandoet. Zo wordt dan ‘sarong soerat’ het ‘manteltje van de brief’ terwijl sarong de algemene betekenis heeft van ‘omhulsel’, die zich dan ontplooit over lichamen en brieven. ‘Sarong soerat’ is volkomen overeenkomstig aan vingerhoed, en ‘tampat goela’ (suikerpot, letterlijk ‘woning van de suiker’) aan klokhuis.

Geven wij ons eens rekenschap van wat ‘tegen iemand uitvaren’ beduidt. Eigenlijk niet meer of minder dan: een schip uitrusten, om iemand te bestrijden. Denken we ook aan ‘ondermijnen’, ‘ontduiken’, en ‘geijkt’. Deze woorden hebben zich zo volkomen met hun gebruikelijke betekenis geassocieerd, dat we ons van hun zin geen rekenschap meer geven, wat op zich zelf beschouwd jammer kan heten, maar wat voor de werkzaamheid van het vertalen hoogst noodzakelijk is, omdat men de bedoeling van de auteur moet weergeven, zodat, wat hij niet opzichtig bedoeld heeft, dat ook niet in de vertaling mag zijn.

Reeds in het Hollands maakt het een belachelijk effect, als men een beeldsprakig woord een te opvallende plaats in de volzin geeft, door het te scheiden van de uitdrukking, waarbij het behoort. Zo bijv.: ‘Hij ging naar een tafel, waarop papieren slingerden.’ In ‘laat niet alles slingeren’ krijgt men van de eigenlijke zin van ‘slingeren’ als heen en weer bewegen, niet de geringste impressie —, laat een auteur echter iemand gaan naar een tafel, ‘waarop papieren slingeren’, dan ontstaat in de lezer de dolle voorstelling van een tafel vol heen en weer zwabberende bladen papier. Dit voorbeeld is ontleend aan de vertaling van een boek van Maupassant door een bekend Hollands letterkundige. Hetzelfde zotte effect in deze zin: Het portret werd hem aangeboden ter gelegenheid van een bezoek, dat door de heer x. aan mr. s. in diens landhuis bij Londen verleden zomer werd gebracht. ‘Een bezoek brengen’, geeft geen andere impressie, dan het eenvoudige ‘bezoeken’, het woord ‘brengen’ spreekt niet, omdat het ‘vanzelf spreekt’, zet men het echter op een te opvallende plaats, dan openbaart het ongevraagd en zeer

219