Hedendaags fetisjisme

komt met de Schrift, want dan leg ik mij bij die hogere waarheid neer’ formuleert nog immer deze geesteshouding, volkomen. En dit beduidt: de triomf van Levensdrift over Rede.

Levensdrift is drang naar zelf-handhaving, is het geloven in zich zelf in velerlei zin.

Het geloven in een eigen-Ik, een persoonlijk, afzonderlijk, onafhankelijk existeren is de fundamentele vanzelfsprekendheid die de Levensdrift inspireert.

De drang dit persoonlijk bestaan te doen voortduren — dat is: het onvermogen dit persoonlijk bestaan weg-te-denken, dat is: het onvermogen om denkend tot zelf-opheffing te komen — manifesteert zich als de honger naar onsterfelijkheid, naar individuele onsterfelijkheid. Aan die begeerte, dat vanzelfspre-kendheidsgevoel, wordt dan weldra bewijskracht toegekend, en het wordt tot basis van het onsterfelijkheidsgeloof. Voor deze geesteshouding past nog immer het woord van Samuel Johnson: ‘Sir, we know our will free and there is an end to it.’ Maar zelfs deze man had, voor hij die uitspraak met een vuistslag op tafel bekrachtigde, alles wat hij kon gedaan, om de wilsvrijheid te bewijzen. Zo de hedendaagse Johnsons ten aanzien van Onsterfelijkheid. Ze kunnen de Rede niet verachten, ook de geringste en de primitiefste niet, maar ze kunnen haar evenmin tot het einde toe volgen, ook de scherpst-onder-scheidenden niet. In allen zegeviert de Levensdrift.

De illusie van het persoonlijk bestaan en die van het persoonlijk voortbestaan zijn, welbeschouwd, een en ondeelbaar, inblazing van de Levensdrift, die zich steeds als Ik-gevoel laat gelden. Door het ontbreken van continuïteit staat het geloof in een sterfelijk Ik verder van de Rede dan dat in een onsterfelijk Ik. Een redelijk en doordacht verwerpen van de persoonlijke onsterfelijkheid impliceert een algeheel verwerpen van het Ik. Wat nu is het merkteken van een zelfstandig Ik-bestaan? Het vermogen tot ongehinderd handelen en onbelemmerd oordelen. Met de Ik-waan hangt dus m. a. w., behalve de Onsterfelijkheids-waan, ook de waan van de Vrije Wil noodzakelijk samen. Ook hier wordt, door het toekennen van bewijskracht aan sterk sprekende instincten, illusie tot dogma gemaakt (‘Sir, we know our will...’).

O