Hedendaags fetisjisme

danig zelfs de lijn tussen de persoonlijke intelligentie en het onpersoonlijk vernuft! Want ‘ingenieurs’ treft men onder de primitieve volkeren en zelfs onder de dieren aan, overal een bewust of onbewust toepassen van steeds dezelfde wetten, en al die toepassingen in dienst van het bestaan, op utilistische, positivistische grondslag — maar waar vindt men het wezenlijk begrip? Uitsluitend en alleen in het (zelfonderscheidingsvermogen, dat persoonlijk is en dat tot overeenkomstige, maar nimmer tot volkomen uniforme uitkomsten leidt, daar zich juist hierin en hierin alleen, het individuele openbaart en opheft tegelijk!

Zo volkomen niets dus als ‘Taal’ beduidt op zich zelf, zo overwegend veel beduidt het zogeheten taalgevoel als symptoom. Het kennen van de code is de enige weg tot begrip, in laatste instantie tot zelfdifferentiatie, daarom streeft, wie naar het ene streeft, noodzakelijkerwijs en instinctief naar het andere. En omdat, krachtens de vijandschap tussen Rede en Levensdrift, het streven naar Begrip zeldzaam is, en in zijn zeldzaamheid dan nog weinig bereikt, daarom treft men dan ook zo weinigen met ‘taalgevoel’ aan, tegenover betrekkelijk velen met wiskundegevoel begaafden. In elke klas zitten bijvoorbeeld wel een paar ‘rekenhoofden’, tegen misschien een hoogst enkele, die een behoorlijk opstel schrijft of in het stellen van een vraag — bijv. waarom de F voor gulden staat — of in het leggen van verband — bijv. tussen ‘miche’ en ‘mik’ — blijk geeft dat hij zich rekenschap geeft van wat hij schrijft of zegt. Op dit zich-rekenschap-geven komt het aan, het zich-rekenschap-geven is de grondslag van het begrip, het criterium der intelligentie.’

i. In welke mate dit zich-rekenschap-geven ontbreken kan bij onmiskenbare ‘wiskunstige’ aanleg, toont het voorbeeld van de bever, die voortgaat dammen te maken, ook waar geen water meer is. Zo vertelt althans een Engels zoöloog die een bever bezat en gadesloeg op de bovenverdieping van een huis in Londen. Ditzelfde tekort aan algemeen levensbegrip, aan een ruimer onderscheidingsvermogen—aan alles wat men buiten de school intelligentie noemt—treft men ook bij mensen met wiskunstige aanleg zeer dikwijls aan, doch nimmer bij mensen, die in overeenkomstige graad met z.g. taalgevoel begaafd zijn.