Hedendaags fetisjisme

niet willen verbluffen, maar geven, maar bezielen. Zo ook ‘kennelijke staat van... armoede’ of ‘vergevorderde staat van... honger’. De genoemde zegswijzen hebben zich, zij het ook zonder recht of rede, uitsluitend geassocieerd met dronkenschap en ontbinding, en deze hinderlijke impressies zullen zich zeker storend opdringen.

Uit deze weinige voorbeelden kan reeds blijken, hoe voorzichtig men moet zijn bij de pogingen, het taalgebruik op eigen gezag te forceren, te vernieuwen, te verruimen, hierover echter in een volgend hoofdstuk meer.

Waarop wijst nu als symptoom het zogeheten ‘taalgevoel’, het onfeilbaar vermogen, zich juist en precies uit te drukken, in de ten onrechte geheten ‘taalgevoelige’?

liet wijst op een van jongs af gespannen belangstelling naar de problemen van de menselijke geest en het menselijk hart, de problemen van het leven, zoals de wijsbegeerte en de literatuur ze in hun volheid openbaren, en op een daarmee samenhangend vermogen tot begrijpen, op drang naar zelfdoorgronding en zelfonderscheiding.

Taalgevoel (om het gangbare onjuiste woord dan nog maar te gebruiken) is dus niet, als wiskunde-gevoel, een vermogen op zich zelf, het heeft alleen een symptomatische betekenis, want ‘taal’ is een middel, geen doel, is een verzameling, geen complex.

En daarom is ook de onderscheiding, die men bij schoolkinderen pleegt te maken, tussen ‘talen-aanleg’ en ‘wiskunde-aan-leg’ zo onjuist en ontoereikend. Een jongen zal voor zijn plezier wiskundeproblemen oplossen of toepassen, maar nooit zal hij voor zijn plezier zich de onregelmatige Franse of Engelse werkwoorden in het hoofd stampen. Wiskunde is het Luilekkerland, voor wie in die richting zijn begaafd, ‘Talen’ daarentegen de rijstebrijberg, om tot het Luilekkerland van de Geest in te gaan, doch daar reeds het kind in zich draagt, wat de volwassene zal zijn, zullen ook kinderen zich blijmoedig in die rijstebrijberg begeven, die trouwens schier van meet af glimpen te zien geeft van het Luilekkerland.

Zo blijkt de antithese ‘Talen’-¹ Wiskunde’ heel wat anders dan ze schijnt! Ze blijkt eigenlijk de grondscheiding tussen de ‘Man-of-Idea’ en de ‘Man-of-Fact’ —ze blijkt dan als zo-

180