Hedendaags fetisjisme

Van het Zuidafrikaans kunnen we die bijsmaak van kinderachtigheid eenvoudig niet scheiden, evenmin van het ‘oudt-Hollandsch’ die van gemoedelijkheid. ‘Bloemptjen’ en ‘hcmd-tjen’ en ‘meisjen’ zien er naïef uit en vertederen ons als het krompratend haspelen van onze kinderen. Want wat is er aan de t en de n van bloemptjen en hemdtjen nu voor wezenlijk naïefs? Niets meer immers dan wezenlijk ‘vandaals’ aan het woord Vandaal dat een eigennaam is. Het in ons ook vaak omslachtige en onbeholpene, tezamen met het verouderd taalgebruik van oude schrifturen, vonnissen en besluiten, suggereert een gemoedelijkheid en onschuld, die in de meeste gevallen reeds in strekking en geest van het schriftuur zelf hun tegenspraak vinden. Om te weten, wat er wezenlijk is van de zogeheten ‘gemoedelijkheid’ der oude scheepsjournalen, zouden we de toenmalige gebruikswaarde van elk woord, elke uitdrukking moeten kennen en dit is volmaakt onmogelijk. Maar zo sterk werken deze (Goede-Oude-Tijd)associaties, dat doctoren in de letteren staande houden, dat Holland wel anders zou worden, als we maar weer Middelnederlands spraken.

Elk Vlaams auteur heeft daardoor dan ook in de waardering van de niet onderscheidende (waartoe op zijn tijd iedereen behoort) een belangrijke voorsprong op zijn Noordnederlandse collega. Men doet het wel eens voorkomen, alsof een al te letterlijk en opzettelijk ‘vervlamcn’ van Franse woorden die eigenaardige indruk van kinderlijke onbeholpenheid teweegbrengt, maar dit is niet waar. Ten eerste bezitten we in het Nederlands talloze woorden, die voor letterlijke vertaling in andere talen vatbaar zijn, zonder ons dit voelbaar te maken, ten tweede geven ook woorden, die niet letterlijk en opzettelijk vertaald zijn, ja, waarvan we in het Hollands analoge vormen bezitten, dezelfde impressie. Hier werkt dus weer, behalve de verhoogde aandacht tegenover het uitheemse, de associatie met de naïeve onbeholpenheid van het kind en de gemoedelijkheid van de boer, kind en boer bedienen zich immers van een overeenkomstige, maar afwijkende, soms wezenlijk, maar meestal schijnbaar originele taal.

‘Een borrel vatten’ is niet aardiger of grappiger dan ‘kou vatten’. ‘Ik ben fier over u’ volkomen analoog met ‘ik ben