Hedendaags fetisjisme

een uit Westfalen afkomstig meisje zien rillen van afschuw, toen wij het woord over een mens gebruikten, toch kon ik mij in dat gevoel alleen met mijn verstand verplaatsen. Zo schrijven en zeggen we woorden in vreemde talen, ook al weten we, dat ze voor gemeen doorgaan, in volle kalmte op, als bewijs hoe onschuldig die woorden zelf zijn en dat ze volstrekt niets uitdrukken. Doch de Hollandse woorden duiden we, zelfs in een boek, waar ze tot voorbeeld moeten dienen, alleen maar aan.*

Waren woorden wezenlijk expressief, ze zouden internationaal expressief zijn, als muziek en schilderkunst, of universeel-expressief, als het gebaar.

Het is bekend, dat over de gehele aarde de mens zich tot het uiten van bepaalde gemoedstoestanden van dezelfde gebaren bedient, zo goed als van het schreien en het lachen. Het fronsen van het voorhoofd als teken van ontstemming, het schouderophalen als teken van geringschatting of onverschilligheid en nog vele andere gebaren zijn algemeen menselijk en dus wezenlijk expressief. Elkeen die in reisbeschrijvingen foto's van wilde volksstammen heeft gezien, moet wel eens getroffen zijn geweest door die eenvormigheid in de gebarentaal, bij de meest verschillende milieus en hemelstreken. De in schroom verkapte behaagzucht der meisjes, de branieachtige onverschilligheid der jongens, de uitdrukking der mannen, die het eigenlijk ‘malle onzin’ vinden, en der moeders, die ‘eigenlijk geen tijd hebben’, het wijst alles op een krasse eenvormigheid, een algemene menselijkheid in de uitdrukking van geestesbewegingen en gemoedsroerselen, welke, in verband met de aangetoondc eenvormigheid in dc taalprocesse?!, de grote verschillen tussen de talen onweerhoudbaar opdringt als iets kunstmatigs. Naast deze natuurlijke gebaren bestaan conventionele gebaren zoals het afnemen van de hoed, maar dit gebaar zegt dan ook de

i. De gewoonte van onze ouderwetse schrijvers, om in ‘platte’ woorden de klinkers door stipjes te vervangen, of ze te spellen werkt eveneens voorstellingverzwakkend. De seconde van aandacht die men nodig heeft om het woord te voltooien of te reconstrueren, is voldoende, om a.h.vv. het hoofd af te wenden, eventueel om een blos te verbergen!

152