Hedendaags fetisjisme

schreven ‘U zult daar zeker wel op zijn plaats zijn'. ‘Wij voelen zich allen wel.’ Mensen die overigens nooit een tweede naamval gebruiken, hebben het over ‘de eisen des tijds’, een jachtopziener hoorde ik eens spreken over de ‘commissaris des koningins’. Op een veiling in een dorp zouden ook fietsen worden verkocht. Ze werden druk bekeken en besproken. Mooie fiets, oude fiets, prullige fiets, heette het, maar ‘eersteklasrij-wiel’, zeiden dezelfde mensen, die overigens het woord rijwiel nooit in de mond zouden nemen. Ze zeggen ook ‘kennelijke staat’ en ‘onder de invloed’ uitsluitend en alleen als er van dronkenschap sprake is. Een meesterknecht bedankte per advertentie voor de ‘ondubbelzinnige wijze, waarop zijn patroon hem de dag van heden tot een onvergetelijke... enz’. ‘Ondubbelzinnig’ in een uitdrukking gebezigd, drukte voor die man slechts een verhoogde graad van hartelijkheid uit. ‘Onze reiziger zal u met een bezoek vereren’, is een waardige tegenhanger van ‘Mevr. C. v. B. zal zo vrij zijn’.

Wanneer het naamkoppelingen geldt, doet zich bij allen zonder onderscheid hetzelfde voor. Blikman-en-Sartorius, Van-Gend-en-Loos, Focke-en-Meltzer zijn gelijk Siamese tweelingen, bij ontstentenis van de een zou men de ander niet herkennen.

Dit op zo veel wijzen werkende associatieproces versterkt de ficties omtrent de eigen taal op tweeërlei manier. Door het niet herkennen van overeenkomst bij geringe afwijkingen wordt ten eerste van talloze, bijna eensluidende woorden in vreemde talen het verband over het hoofd gezien, wordt dus het verschil tussen ‘eigen’ en ‘vreemd’ overmatig opgeblazen. Zo toont zich in en voedt zich aan deze geestelijke onmacht als immer de Kuddedrift! Door het sterke vanzelfsprekendheidsgevoel tegenover het geijkte wordt voorts het chaotische, onsamenhangende en zinloze in het taalgebruik niet opgemerkt, noch wordt wezenlijke taalzuivering op de basis van ‘analogie’ en ‘raison-nement’ gewenst. Integendeel, de geringste poging daartoe zou reeds een onweerstaanbaar komische uitwerking hebben. Welk een grappig effect bereikt de spotpoëet reeds met de blote veronderstelling, dat men naast lammeren als meervoud van lam, ook kammeren als meervoud van kam zou zeggen, of reder sa-i43