Hedendaags fetisjisme

vermogen tot veralgemenen zo volkomen, dat ze gaan lachen of zich boos maken, wanneer ze woorden die ze alleen als vaktermen kennen, in hun algemene zin horen gebruiken. ‘Factor’ en ‘substitueren’ klonken een HBS-jongen uit onbeschaafd milieu dwaas in de oren, het waren voor hem alleen algebraïsche termen. Een sterk voorbeeld hiervan woonde ik bij, toen ik eens een kind tegen een krankzinnigenverpleegster hoorde spreken over iemand met ‘negatieve deugden’. ‘Kind’, was het hooghartig bescheid, ‘weet je eigenlijk wel wat dat is, negatief?’ Het kind meende het te weten, maar de ander onderrichtte op de toon der volmaakte zekerheid, dat ‘negatief’ de neiging is van sommige krankzinnigen, om juist datgene te doen, wat men niet van ze verlangt, en te laten, wat men wel verlangt. Verder ging het woord ‘negatief’ niet. Voor een fotograaf reikt het woord ‘negatief’ weer niet verder dan het gebruik, dat hij er in zijn vak van maakt: de naatn van een ding, de naam van een toestand, daarmee een en onverbrekelijk, niet daaraan te (onder)scheiden en op iets anders in algemener begrip over te brengen.

Hoewel meestal, zijn het toch niet uitsluitend de onontwik-kelden, die een algemeen woord aldus verengen voor hun incidenteel gebruik. Een aardig voorbeeld, en niet eens alleen van verengen, doch van volkomen miskennen der algemene betekenis, vond ik eens in het artikel van een bekend jurist over een opzienbarend vonnis. Daar stond ‘boudweg overwoog de rechtbank’. Nu is ‘boud’ volkomen in strijd met ‘overwegen’ in de algemene zin, dat twijfel en beraad bedoelt. Maar ‘de rechtbank overwoog' heeft voor de jurist langzamerhand de zin gekregen van ‘de rechtbank besloot' en schijnt die zin ook uit te drukken, dit bracht deze jurist ertoe, het geheel misplaatste ‘boud’ te gebruiken.

Merkwaardig blijkt dat algemeen onvermogen om te (onderscheiden en te synthetiseren in een aantal andere ‘vergroeiingen’ ten gevolge van voortdurende associatie:

Tussen het woord en zijn letters.

Tussen de letter en haar incidentele uitspraak.

Tussen de uitdrukking en haar onderdelen.

Iemand vroeg een Engelse spoorwegbeambte een kaartje voor ‘Reading’ en sprak uit ‘Redding’. De man lachte niet, corri-