Hedendaags fetisjisme

win cn als Lcssings deïsme. Dc antropocentrische hoogmoed maakte zich dus razend tegen Darwin, de christelijke hoogmoed tegen Lessing—, en onder het ‘wetenschappelijk scepticisme’ dat zich tegen de eerste taalvergelijkers kantte, ligt de ‘Arische’ aanmatiging tegenover gekleurde rassen, de Germaanse en Romaanse tegenover Slavische groepen!

‘War doch noch zur Zeit Gottfried Hermann’s die Zahl der Philologen nicht all zu klein, die es als ein Attentat gegen den heiligen Geist der Philologie betrachteten, solche Sprach-gebiete wie Litauisch, Armenisch, Slavisch, ja selbst Sanskrit, mit den klassischen Sprachen und Literaturen in Zusammen-hang zu bringen.’¹

Het samengaan van aristocratisme en nationalisme tot de regeling van het taalgebruik komt al heel duidelijk uit in het taalmouvement van de eerste helft van de zeventiende eeuw, toen de Franse aristocratie en de in hun dienst staande geleerden er zich onder aanvoering van Vaugelas toe gingen zetten, het Frans te devulgariseren en te maken tot een taal ‘a 1’usage des honnêtes gens pour causer et pour écrire’, maar tegelijk ook: ‘De la rendre vraiment maitresse chez elle et de la nettoyer des ordures qu’elle avait contractées.’ Welke waren die ‘or-dures’? Het waren de métier-woorden, de provincialismen en de barbarismen van de Renaissance. Want kosmopolitisme (stam-verevening), democratisme (kasteverevening) en deïsme (gc-loofsverevening) behoren met taalverevening bij elkaar, en dit ganse complex heeft zich in het individualistisch taalgebruik der Renaissance dan ook voortdurend laten gelden.

Denkt men zich een ogenblik de mogelijkheid van taalvor-

¹

Wilhelm Wundt: Sprachgeschicbte und Spracbpsychologie. Te onzent schijnt nog ‘de grote Cobet’ zich tamelijk onwelwillend te hebben gedragen ten opzichte van de pogingen, verwantschap aan te tonen tussen allerlei vulgaire talen en het ‘Flei-lige Grieks’ (‘Losjoun Hakoudesj’ d.i. Heilige Taal, der Geleerden!). Het zal hem en anderen geen moeite hebben gekost, het ontoereikende van de vergelijkende taalwetenschap aan te tonen, maar onder al die ‘klemmende argumenten’ ligt altijd een krachtig instinct, hier: geblesseerde kastehoogmoed.