Hedendaags fetisjisme

woord voor zijn bijbelvertaling met politiek-klerikale oogmerken, en daardoor wist hij, waar de stemming wankel was, de in hun collectieve ijdelheid gevleide bevolking, min of meer voor zich te winnen. En het is dan ook herhaaldelijk opgemerkt, dat het vasthouden in roomse streken aan eigen dialect, samenhing met een afkeer tegen het Hoogduits, waarvan immers de Aartsketter de vader heet te zijn.

‘Mit Scharfblick hat Luther den richtigen Weg erkannt: Er vermied selbst alle groben Eigenheiten seiner engeren Heimat und kam der Sitte der kaiserlichen und der damit sprachlich zusammenhangenden kursachsischen Kanzlei, aber auch den Eigentümlichkeiten seiner naheren Nachbarn im Westen und Osten entgegen.’

Wanneer in die dagen de politieke constellatie anders was geweest, hadden Goethe en Kant een ander Duits geschreven!

Ditzelfde verschijnsel wordt trouwens heden ten dage nog geconstateerd ten opzichte van een bepaalde groep Vlaamse schrijvers, rondom Guido Gezelle als middenpunt. Zij willen geen ‘Franskiljons’ zijn, ze weren het Frans, maar verzetten zich toch ook tegen een al te innige verbroedering met het protestantse Noorden door het in ere herstellen van woorden, die op het punt stonden in onbruik te raken of het al waren en waarmee ze zich, tussen Frans en Hollands, een eigen karakter pogen te geven. Ook hier dus forceren der taalprocessen met aan het wezen van de taal vreemde bijoogmerken. Van die aard is ook het gemaniëreerd gebruik van bijna vergeten dialectwoorden, waarmee zich het huidig provincialisme nog immer vermaakt.

De Hollandse bijbelvertaling heeft in de vorming van het Hollands een met die van Luthers bijbel te vergelijken rol gespeeld. Ze is, onder allerlei politieke en klerikale strubbelingen, verricht door predikanten en professoren, waarvan er geen als literator naam heeft gemaakt. Doch dit laatste doet er eigenlijk weinig toe. Te allen tijde waren en zijn de letterkundigen net zo goed als, soms meer nog dan de anderen, in de met Taal samenhangende ficties bevangen. Een der grootste moeilijkheden, aan het werk der bijbelvertaling verbonden, was het verzet van de godvrezende massa tegen al te ingrijpende veranderingen in