Verdediging van het Westen

het accent legt op de mens en zijn overwegende invloed op het gebeuren, als men beseft welke rol minderheden en persoonlijkheden spelen, komt de baan vrij voor een bewust beïnvloeden der ontwikkeling en voor een handelen dat met inzicht verbonden is.

XX

Welke vragen voelt men, na het lezen van Toynbee, bij zich opkomen in verband met de toekomst der Westerse beschaving? De opvatting van Spengler, van een onvermijdelijk, een trouwens reeds begonnen, ondergang van het Avondland, zal men als te dogmatisch, als een onbewezen en onbewijsbare schematische constructie terzijde stellen. Dat beschavingen ondergegaan zijn, is een feit, maar er Is geen enkel bewijs voor het moeten ondergaan van een bepaalde beschaving, zolang de aarde voor mensen bewoonbaar blijft. Er is niet zoiets als een gemiddelde levensduur van een beschaving, er Is slechts de vraag of ze de problemen waarvoor ze gesteld wordt, kan oplossen, dan wel of de „uitdagingen”, de moeilijkheden, onoverkomelijk blijken te zijn. En dit is weer een kwestie van energie en geestelijke lenigheid. Alles wat Toynbee zegt over ondergang van beschavingen of over het overgaan van de ene beschaving In de andere, is trouwens slechts gebaseerd op de betrekkelijk korte ervaring van 6000 jaar, waarvan nog een groot gedeelte bijna in duisternis gehuld is, een ander gedeelte door zware schaduwen overdekt of slechts flauw verlicht is, en slechts een paar honderd jaar beter bekend zijn. Men zal dus goed doen de opvattingen van Toynbee als hypothesen te beschouwen en ze geen absolute geldigheid toe te kennen.

Is het juist dat de culturele sfeer van onze beschaving ongeveer dezelfde gebleven is als enige eeuwen geleden, zoals Toynbee aan het begin van z’n boek zegt? Nemen we twee eeuwen, dus ± 1730, toen in Groot-Brittannië zelf, de Schotse Hooglanders nog tot de „blanke barbaren” behoorden, zoals Toynbee elders opmerkt. Op de continenten van Noord- en Zuid-Amerika was toen nauwelijks een smal strookje onder Westerse Invloed, terwijl die continenten thans (het geldt op heden vooral voor de U.S.A. en Canada, maar Mexico laat zien dat ook verdere mogelijkheden aanwezig zijn, Argentinië en Brazilië volgen in de verte) een van de sterkste krachten der Westerse beschaving vormen. Zuid-Afrika en Australië zijn een ander voorbeeld van de uitbreiding onzer cultuursfeer. Maar er is meer. Toynbee zelf spreekt over de verwestering van Rusland door de Bolsjewiki, van Indië door Gandhi, men zou er

96