Voor Engeland is de scheppende faze die van Elizabeth tot de Restauratie, terwijl de constructieve faze van de „Glorious Rcvo-lution” via Gibbon’s „Declinc and Fall”, de stoommachine, de Reform Bil!, Darwin’s „Origin of the Species”, tot aan de instelling van de Dominion Status in 1867 loopt.
Deze constructieve faze dient als voorbereiding tot de derde faze, waarin de minderheid weer in verbinding treedt met de algemeenheid. Slaagt de minderheid er niet in de meerderheid mee te slepen, dan is er mislukking en ondergang. Slaagt ze er wèl in, dan neemt de nabootsing der meerderheid soms de vorm van een revolutie aan; altijd is er spanning en conflict. Soms worden de profeten, voorlopers en minderheden gedood; soms slaagt men slechts door middel van een tussenpersoon of een tusscn-oplossing (Mozcs-Jozua; Jezus-Paulus; Italiaanse Rcnaissance-Fransc eneyelopaedisten; Engels parlemcntarisme-Franse democratie). Altijd is men genoodzaakt tot interpretatie, propaganda, vulgariseren en systematiseren. De geest leeft, de letter is dood — maar duidelijk en stevig. De Britse parlementaire instellingen zijn de bron van alle andere, maar buiten het Britse rijk heeft men de U.S.A., Frankrijk of België nagebootst, want daar zijn geschreven grondwetten. De Engelse is ongeschreven omdat ze oorspronkelijk is en leeft; maar omdat men iets stevigs moet hebben, neemt men de Franse of Amerikaanse Constituties tot voorbeeld en krijgt zo copieën van copieën (grondwet van Weimar).
Gelukt de bekering der meerderheid echter, dan krijgen we in het derde stadium: vrede, kalmte, welbehagen. Dit is het tijdperk van harmonie, eenheid der gemeenschap, optimisme, tevredenheid verbonden met hoop. Het soeiale systeem is tot rijpheid gekomen, nu kunnen wc de balans opmaken: ideaal en realiteit vallen samen. De rest is proloog of epiloog. Terwille van deze perioden van harmonie lezen we het boek der historie.
In de Westerse Middeleeuwen is de tijd van Dominicus, Franciscus van Assisië, Frederik II en de Heilige Bodewijk zo’n periode van harmonie . . . maar reeds op dat moment wordt de Christenheid aangevallen door Frederik II, en verdedigd door de Paus en de Italiaanse steden. En in die steden groeit reeds de nieuwe cultuur die het middeleeuwse Christendom zou vernietigen. De ogenblikken van harmonie moeten vluchtig zijn, want de heiligen kunnen de massa niet heilig maken, alleen zichzelf en een minderheid. Alleen een maatschappij van heiligen zou in blijvende harmonie kunnen zijn. Doch in werkelijkheid is er nabootsing en dril van de massa en dus ontstaat een kortsluiting. Plet doel is niet bereikt. Men moet verder. Dit is het werkelijke proces der evolutie, zoals b.v. ook
9i