Verdediging van het Westen

de aandacht voor de geschiedfilosofie van Jan Romein (Het onvoltooid verleden), het overweldigende succes gezien hebben van Huizinga’s „In de schaduwen van morgen”.

Wat ons hier interesseert, is niet de waarde van Huizmga’s boek, doch het verlangen dat blijkbaar aanwezig was naar boeken van dat genre, waarvan men een, op kennis der historische realiteit gefundeerd, inzicht verwacht.

Het moet dus mogelijk zijn, dat een groot historicus, die in staat is het geheel der geschiedenis te overzien, die tegelijkertijd realistisch, socioloog en wijsgerig beschouwer is, een filosofie der geschiedenis zou kunnen geven, die méér is dan een knap stuk vakwerk, die ons laat zien wat de gang der geschiedenis is, om ons zo een inzicht te geven in onze situatie en onze taak.

Of het monumentale werk van Arnold J. Toynbee, dat zich eenvoudigweg als „A Study of History” aandient, aan deze eisen voldoet, willen we hieronder nagaan, doch niet zonder vooraf te hebben uitgesproken, dat deze grootse poging tot culturele bezinning, zelfs als ze niet mocht voldoen aan de buitensporige eisen die we, gezien de toestand waarin we ons bevinden, gedwongen zijn te stellen, toch in ieder geval haar waarde zal blijken te hebben, als stimulans, als pioniersarbeid, als bewijs van wat mogelijk is, indien men niet streeft naar het scheppen, doch naar het doorgronden van mythen, niet streeft naar vertroebeling, doch naar klaarheid.

II

De eigenschappen die nodig zijn voor het ondernemen van een geweldige taak zoals die hierboven bedoeld werd, vindt men in de persoon van Arnold Joseph Toynbee op bijna volledige wijze verenigd.

De naam van den schrijver wekt herinneringen op aan Arnold Toynbee, den econoom, historicus en socialen hervormer, die in z’n korte leven (1852—1883) naam maakte door z’n lezingen en opstellen, verenigd in de bekende bundel „Industrial Revolution in England”, doch die, meer nog dan door zijn geschriften, indruk maakte door zijn persoonlijkheid en z’n streven naar sociale rechtvaardigheid. Z’n bewonderaars hebben z’n naam verbonden aan instellingen voor volksontwikkeling, die niet alleen in Engeland, maar b.v. ook in ons land een zekere betekenis hebben gehad. Uit deze Toynbcc-familie, behorend tot wat de Engclsen noemen de hogere middenstand, gekenmerkt door een sterk soicaal gevoel en een grote eruditie, komt ook de in 1889 geboren Arnold

59