Verdediging van het Westen

veel van de beschavingen in wier midden ze opgroeide en met wie ze in contact kwam, toegeëigend. Dat wil niet zeggen dat er een „gang der mensheid” zou zijn, als men dat in de theologische of teleologische zin bedoelt, of als een soort ontplooiing der Idee. Wie een dergelijke „gang” aanwijst, maakt een willekeurige constructie. Maar dat sluit de mogelijkheid van een dergelijke „gang” in de naaste toekomst niet uit*).

Voor heden verschil ik ten zeerste van mening met Labriola, waar hij meent dat er slechts één beschaving zou zijn overgebleven: de Westerse.

Zeer zeker hebben de Westerlingen ontzettend veel vernield en vernietigd. Maar ze zijn niet in staat geweest de voornaamste grote oude beschavingen te doen verdwijnen. De Chinees-Japanse beschavingen, die van Indië, de Perzische en Arabische en de Russische beschavingen, zij allen bestaan op heden nog naast de Westerse. Het is niet waar, dat zij „verwesterd” zijn. De waarheid is dat ze elementen der Westerse beschaving in zich hebben opgenomen en dat ze die, vaak nog slechts ten dele en ten koste van ontzettende inspanning en leed, verwerkt hebben. Maar als resultaat hiervan is iets eigens ontstaan of aan het ontstaan. Of dit „iets eigens” als het volgroeid zal zijn „hoger” of „lager” zal staan dan de Westerse beschaving, blijve hier buiten beschouwing.

Maar men moet werkelijk in een ondergangspsychose verkeren om niet te zien dat Russen en Japanners, Chinezen en Hindoes, Perzen en Arabieren en niet te vergeten de groeiende Negervolken en groepen, volkomen bereid en in staat zijn, om, vroeger of later, als onze erfgenamen op te treden en elkaar de hegemonie te betwisten.

Het is de vraag of de ondergang der Europces-Amerikaanse beschaving een geluk dan wel een ramp voor de rest van de mensheid zou zijn. Maar het is geen vraag of die ondergang tevens ook het einde der beschaving of der beschavingen zou betekenen. Niets wettigt een dergelijkc veronderstelling. Labriola is er slechts toe gekomen omdat hij z’n afkeer van de Angelsaksers een monumentaal karakter wilde geven: „die Engelse, Amerikaanse en Duitse schoeljes hebben zo huisgehouden in de wereld, dat zij niet alleen zichzelven, maar ook de rest van de wereld In hun val zullen meeslepen — geen gras zal meer groeien waar deze super-Hunnen zijn

*) Het probleem is met deze opmerkingen allerminst uitgeput. Ik hoop het nader te behandelen naar aanleiding van Arnold J. Toynbee’s: „Study of History”.

36